Roszczenie o ustalenie stosunku pracy i wynikające z niego kwestie wynagrodzenia należą do kategorii spraw cywilnych ‒ wskazał Sąd Najwyższy.
Pytanie prawne, którym zajmował się SN, zapadło na kanwie sprawy więźnia (M.H.), który został skierowany do nieodpłatnej pracy w charakterze pracownika gospodarczego. M.H. przerwał zatrudnienie, bo został przeniesiony do innej jednostki penitencjarnej.
Wystąpił jednak z pozwem przeciwko dyrektorowi zakładu karnego. Domagał się w nim ustalenia stosunku pracy oraz zasądzenia wynagrodzenia.
Sąd rejonowy pozew odrzucił, uznając, że droga sądowa była w tym przypadku niedopuszczalna. Przypadek M.H. nie ma bowiem charakteru sprawy cywilnej. Podkreślił, że powód świadczył pracę nie na podstawie umowy, lecz jednostronnej decyzji administracyjnej.
M.H. wniósł zażalenie na to postanowienie. Sąd okręgowy stwierdził, że sprawa nie jest jednoznaczna i wystąpił do SN o rozstrzygnięcie zagadnienia prawnego, czy roszczenia o ustalenie stosunku pracy i wynagrodzenie, dochodzone przez skazanego skierowanego do pracy w czasie odbywania kary pozbawienia wolności, powinny zostać uznane za sprawę cywilną i podlegać weryfikacji w drodze powództwa cywilnego. Sądy bowiem różnie podchodzą do tej kwestii.
Sąd Najwyższy odmówił podjęcia uchwały. W jego ocenie nie ulega wątpliwości, że powództwo o ustalenie stosunku prawnego jest sprawą cywilną.
Ponadto, jak wskazał, ugruntował się również pogląd, zgodnie z którym droga sądowa jest dopuszczalna, jeżeli powód opiera swoje roszczenie na zdarzeniach prawnych, które mogą stanowić źródło stosunków cywilnoprawnych. SN zwrócił uwagę, że w niniejszej sprawie M.H. wyraźnie domagał się ustalenia istnienia stosunku pracy i prawa do wynagrodzenia. Natomiast na początkowym etapie, jak zaznaczył, ważne jest to, z jakim roszczeniem oraz na jakiej podstawie prawnej występuje powód. Dopiero w kolejnym kroku rozpatruje się ich zasadność.
SN wskazał, że każdy może wytoczyć powództwo, jakie uzna za słuszne (w granicach prawa) i sąd powszechny powinien je rozpatrzeć. Dopiero proces ma na celu ustalenie istnienia stosunku prawnego.

orzecznictwo

Postanowienie Sądu Najwyższego z 29 września 2020 r., sygn. akt III PZP 3/20.www.serwisy.gazetaprawna.pl/orzeczenia