22 listopada 2019 r. w związku z awarią systemu informatycznego Poczty Polskiej (operatora wyznaczonego) wystąpiły utrudnienia w nadawaniu przesyłek poleconych. Było to wyzwanie dla stron i ich profesjonalnych pełnomocników, którzy musieli tego dnia dokonać terminowych czynności procesowych (np. wnieść środek zaskarżenia).
Zgodnie bowiem z art. 165 par. 2 kodeksu postępowania cywilnego tylko oddanie pisma procesowego w polskiej placówce pocztowej operatora wyznaczonego w rozumieniu ustawy z 23 listopada 2012 r. – Prawo pocztowe (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 2188 ze zm.) lub w placówce pocztowej operatora świadczącego pocztowe usługi powszechne w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej jest równoznaczne z wniesieniem go do sądu.
Czy awaria musiała więc oznaczać gorączkowe planowanie wyprawy do biura podawczego w sądzie bądź przygotowywanie argumentacji na potrzeby ewentualnego wniosku o przywrócenie terminu? W świetle dotychczasowego orzecznictwa takie wnioski nasuwałyby się automatycznie. Sąd Najwyższy przyjmował bowiem, że art. 165 par. 2 k.p.c. nie może być wykładany rozszerzająco. Tym samym nie ma podstaw do takiej wykładni powołanego przepisu, zgodnie z którą oddanie pisma procesowego w polskiej placówce pocztowej operatora niebędącego operatorem wyznaczonym w rozumieniu przepisów ustawy – Prawo pocztowe byłoby równoznaczne z wniesieniem pisma procesowego do sądu (por. postanowienie SN z 14 kwietnia 2016 r., sygn. akt IV CZ 15/16; odmiennie, z odwołaniem do konieczności prounijnej wykładni – postanowienie SN z 23 października 2015 r., sygn. akt V CZ 40/15).
Zapowiedź zmiany przyniosło postanowienie Sądu Najwyższego z 19 lipca 2017 r. (sygn. akt III UZP 3/17). Sąd Najwyższy, stojąc przed koniecznością odpowiedzi na pytanie „czy oddanie pisma procesowego w polskiej placówce operatora pocztowego innego niż operator wyznaczony, o którym stanowi art. 165 par. 2 k.p.c., jest równoznaczne z wniesieniem tego pisma do sądu w rozumieniu tego przepisu?”, zdecydował się zwrócić do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej o wyjaśnienie wpływu dyrektywy 97/67/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 15 grudnia 1997 r. w sprawie wspólnych zasad rozwoju rynku wewnętrznego usług pocztowych Wspólnoty oraz poprawy jakości usług na stosowanie omawianego przepisu polskiej procedury cywilnej.
W wyroku z 27 marca 2019 w sprawie Pawlak (C-545/17) TSUE orzekł, że art. 7 ust. 1 zdanie pierwsze w związku z art. 8 dyrektywy 97/67/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 15 grudnia 1997 r. zmienionej dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/6/WE z 20 lutego 2008 r. należy interpretować w ten sposób, że sprzeciwia się on przepisowi prawa krajowego, który uznaje za równoznaczne z wniesieniem pisma procesowego do danego sądu jedynie złożenie takiego pisma w placówce pocztowej jednego operatora wyznaczonego do świadczenia usługi powszechnej, i to bez obiektywnego uzasadnienia opartego na względach porządku publicznego lub bezpieczeństwa publicznego.
W postanowieniu z 29 sierpnia 2019 r. wydanym w składzie powiększonym Sąd Najwyższy (sygn. akt III UZP 3/17) opowiedział się za potrzebą prounijnej wykładni art. 165 par. 2 k.p.c., której rezultatem jest odstąpienie od jego wykładni językowej. Ostatecznie Sąd Najwyższy doszedł do konkluzji, że omawiany przepis należy rozumieć tak, że równoznaczne z wniesieniem pisma procesowego do sądu jest także nadanie pisma procesowego za pośrednictwem operatora pocztowego niebędącego operatorem wyznaczonym. W przypadku kolejnej awarii systemu Poczty Polskiej warto zatem pamiętać o możliwości skorzystania z usług innych podmiotów.
Na marginesie należy jednak zauważyć, że aktualną treść art. 165 par. 2 k.p.c. otrzymał po wejściu w życie ustawy z 13 czerwca 2013 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. z 2013 r. poz. 880). Celem ustawodawcy było wówczas dostosowanie przepisów krajowych do dyrektywy 97/67/WE. Należałoby więc oczekiwać, że ustawodawca pozostanie konsekwentny i dostosuje treść relewantnego przepisu kodeksu, aby zapewnić jego zgodność z prawem unijnym.
