Prezydent Andrzej Duda podpisał ustawę o zbiorowym zarządzaniu prawami autorskimi i prawami pokrewnymi - poinformowała w poniedziałek Kancelaria Prezydenta. Ustawa wdraża unijną dyrektywę, która ma harmonizować zasady działalności organizacji zbiorowego zarządzania, jak np. ZAiKS, w krajach UE.

Ustawa o zbiorowym zarządzaniu prawami autorskimi wdraża do polskiego porządku prawnego dyrektywy m.in. Parlamentu Europejskiego w sprawie zbiorowego zarządzania prawami autorskimi i prawami pokrewnymi. Przedmiotem dyrektywy jest m.in. harmonizacja zasad działalności organizacji zbiorowego zarządzania (OZZ) w UE, głównie prawami do utworów, artystycznych wykonań, fonogramów i wideogramów, w pewnym zakresie także prawami do wydań książek i prasy.

Ustawa określa zasady działania OZZ i nadzoru nad nimi, udzielania zezwoleń na zbiorowe zarządzanie prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi, działania Komisji Prawa Autorskiego. W związku z dyrektywą w ustawie zapisano także zasady udzielania licencji wieloterytorialnych, czyli obejmujących terytorium więcej niż jednego państwa UE, na korzystanie z utworów muzycznych w internecie, a także zasady rozpatrywania skarg przez organizacje zbiorowego zarządzania.

Ustawa o zbiorowym zarządzaniu prawami autorskimi i prawami pokrewnymi - po implementacji unijnej dyrektywy - wprowadza m.in. instytucję organizacji reprezentatywnej, która określa zasady reprezentowania uprawnionych, czyli np. twórców, artystów, wykonawców, producentów lub wydawców, którzy nie zawarli umowy o zbiorowe zarządzanie przez organizacje zbiorowego zarządzania.

W ustawie wprowadzono również obowiązek zwoływania corocznie walnego zebrania członków oraz możliwość udziału w nim przez pełnomocnika. Organizacje zbiorowego zarządzania będą musiały prowadzić i na bieżąco aktualizować m.in. elektroniczny wykaz umów o zbiorowe zarządzanie.

Ustawa szczegółowo określa również źródła uprawnień OZZ do zarządzania prawami uprawnionych, zasady dotyczące zawierania i rozwiązywania umów o zbiorowe zarządzanie, zasady dot. członkostwa w organizacji zbiorowego zarządzania, prawa przysługujące uprawnionym reprezentowanym przez organizację zbiorowego zarządzania, ale niebędącym członkami organizacji, kompetencje oraz zasady funkcjonowania władz organizacji zbiorowego zarządzania, zasady dot. inkasowania i wypłaty przychodów z praw oraz dokonywania potrąceń z tych środków, relacje z innymi organizacjami zbiorowego zarządzania, w tym zagranicznymi.

Europejski ustawodawca wyjaśniając przyczyny podjęcia legislacji w tym obszarze, wskazał na znaczące różnice w krajowych przepisach regulujących funkcjonowanie OZZ - "zwłaszcza w odniesieniu do ich przejrzystości i odpowiedzialności wobec swoich członków i podmiotów uprawnionych".

Termin implementacji dyrektywy unijnej upłynął 10 kwietnia 2016 r. Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego tłumaczyło, że termin ten nie został dotrzymany "z uwagi na stopień rozbudowania i skomplikowania materii". "Projektowana ustawa będzie stanowić najbardziej kompleksową i szczegółową regulację zbiorowego zarządu w niemal 100-letniej historii polskiego prawa autorskiego" - podał PAP resort kultury.

W związku z opóźnieniem w implementacji dyrektywy Komisja Europejska wszczęła przeciwko Polsce postępowanie, a 25 stycznia 2018 r. podjęła decyzję o skierowaniu do Trybunału Sprawiedliwości UE wniosku o nałożenie na Polskę grzywny. MKiDN zwraca uwagę, że w grudniu analogiczna decyzja została podjęta w odniesieniu do Bułgarii, Hiszpanii, Luksemburga i Rumunii. "Zgodnie z zastosowaną przez Komisję procedurą przyjęcie ustawy przed wydaniem wyroku przez Trybunał spowoduje wycofanie wniosku o grzywnę" - dodało ministerstwo.

Kancelaria Prezydenta poinformowała, że "wprowadzanie nowych zasad zbiorowego zarządzania prawami autorskimi, spowodowało konieczność nowelizacji ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych, ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, ustawy z dnia 16 listopada 2006 r. o opłacie skarbowej oraz ustawy z dnia 6 marca 2018 r. o zasadach uczestnictwa przedsiębiorców zagranicznych i innych osób zagranicznych w obrocie gospodarczym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej".

Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.