Kierowca, który złamie sądowy zakaz prowadzenia pojazdu, będzie mógł trafić do więzienia nie na trzy, ale już na pięć lat. W dodatku straci prawo jazdy nawet na 15 lat.
Jazda bez uprawnień to wciąż jedna z bardziej niebezpiecznych plag na polskich drogach. Dotyczy to zarówno młodych osób, które prowadzą pojazdy mimo iż nie zdały egzaminu na prawo jazdy, a czasem nawet nie rozpoczęły szkolenia, jak i starszych kierowców, którzy prawo jazdy mieli, ale zostało im odebrane. Od 1 czerwca zarówno osoby, które straciły prawo jazdy na skutek decyzji administracyjnej starosty, jak kierowcy, którzy łamią sądowy zakaz prowadzenia pojazdów, poniosą surowsze konsekwencje.
PRZYKŁAD 1
Kierowca powoduje wypadek i ucieka z miejsca zdarzenia. W takiej sytuacji sąd obok kary musi też orzec środek karny w postaci zakazu prowadzenia pojazdów. Nakłada więc zakaz prowadzenia pojazdów kategorii B na okres trzech lat.
Jeśli zatem w ciągu tych trzech lat wsiądzie za kierownicę – czym złamie sądowy zakaz – wówczas popełni przestępstwo z art. 244 k.k. Do tej pory górna granica kary za ten czyn wynosiła 3 lata pozbawienia wolności. Teraz będzie można trafić do więzienia nawet na pięć lat. W dodatku w przypadku skazania z art. 244 – zgodnie z nowymi przepisami – sąd będzie musiał znowu zastosować zakaz prowadzenia mechanicznych, ale tym razem musi on dotyczyć wszelkich kategorii.
Przypadek drugi – jazda bez uprawnień w przypadku ich cofnięcia lub nieodzyskania.
Jeśli kierowca prowadzi pojazd bez uprawnień, które kiedyś posiadał, lecz ich nie odzyskał, popełnia przestępstwo z art. 180a zagrożone karą grzywny, ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności do lat dwóch.
PRZYKŁAD 2
Kierowca na skutek popełnianych wykroczeń przekroczył dopuszczalny limit 24 punktów karnych (w przypadku młodych kierowców 20 punktów). W takich sytuacjach starosta wydaje decyzję o cofnięciu uprawnień. Jeśli kierowca nie zda ponownie egzaminu na prawo jazdy, lecz dalej prowadzi pojazd, wówczas popełnia przestępstwo z art. 180a k.k.
PRZYKŁAD 3
Kierowca popełnia przestępstwo, za które sąd orzeka m.in. zakaz prowadzenia pojazdów na okres trzech lat. W tym czasie kierowca powstrzymuje się od jazdy samochodem, lecz po upływie tego okresu – nie zdając egzaminu sprawdzającego, wsiada za kierownicę, co również stanowi przestępstwo z art. 180a k.k.
Nowe przepisy nie przewidują większych kar za to przestępstwo. Nowością jednak jest to, że wraz ze skazaniem za jazdę bez uprawnień (czyli za przestępstwo z art. 180a) sąd – obligatoryjnie – będzie też musiał orzec zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych na okres od roku do 15 lat.
Zmiana ta, w połączeniu ze zwiększeniem górnej granicy kary za złamanie sądowego zakazu, stanowi poważne zaostrzenie przepisów. Widać to na poniższym przykładzie.
Przed zmianą
Kierowca popełnia wiele wykroczeń, w rezultacie czego z powodu dużej liczby punktów karnych traci prawo jazdy. Nie przestaje jednak jeździć, choć – zgodnie z art. 180a k.k. – grozi mu kara do dwóch lat więzienia. Złapany dostaje np. karę grzywny, ale nie zostaje orzeczony zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów (sądy w takich przypadkach robiły to stosunkowo rzadko). Jeśli znowu będzie wsiadał za kierownicę – wciąż ryzykuje karę tylko dwóch lat więzienia, bo będzie to nadal stanowiło przestępstwo z art. 180a k.k.
Po zmianie
Kierowca na skutek przekroczonej liczby punktów karnych traci prawo jazdy. Jeśli zostanie złapany na prowadzeniu pojazdu, sąd oprócz kary z art. 180a k.k. (nawet tylko grzywny) będzie musiał orzec zakaz prowadzenia pojazdów na okres do 15 lat. Jeśli znowu będzie wsiadał za kierownicę, to wówczas nie będzie to już stanowiło przestępstwa z art. 180a (maksymalnie dwa lata więzienia), lecz z art. 244 k.k. A za załamanie sądowego zakazu zgodnie z nowymi przepisami – grozi już 5 lat pozbawienia wolności.
W pozostałych przypadkach, kiedy jazda bez uprawnień stanowi tylko wykroczenie, kary pozostają na tym samym poziomie. Osoba, która jedzie bez uprawnień, a która nigdy wcześniej nie miała prawa jazdy, lub też co prawda posiada prawo jazdy, ale niewłaściwej kategorii, – nadal ryzykuje mandat w wysokości 500 zł.
Kierujący bez uprawnień musi się liczyć nie tylko z konsekwencjami karnymi. Pierwsze negatywne następstwa kierowca odczuje już w momencie kontroli drogowej. Jeśli w samochodzie nie ma osoby posiadającej uprawnienia, która może kontynuować jazdę, wówczas policja może na koszt właściciela odholować auto.
Ważne
Przestępstwo z art. 180a jest przestępstwem formalnym – bezskutkowym. Oznacza to, że popełnia je osoba, która nie łamie innych przepisów ruchu drogowego, nie stwarza żadnego niebezpieczeństwa na drodze etc. Wystarczy, że nie mając uprawnień, które zostały jej odebrane, prowadzi pojazd. Nawet poza drogą publiczną, choćby w strefie ruchu czy w strefie zamieszkania
Jazda bez uprawnień niejedno ma imię
Należy odróżnić jazdę bez prawa jazdy, gdy kierowca zapomniał zabrać ze sobą dokumentu, od jazdy bez uprawnień, a więc takiej sytuacji, kiedy kierowca prowadzi pojazd, lecz prawo jazdy stracił lub nigdy go nie uzyskał.
Ta pierwsza sytuacja – brak dokumentu – stanowi wykroczenie z art. 95 kodeksu wykroczeń – zgodnie z taryfikatorem grozi za to mandat w wysokości 50 zł.
Druga – brak uprawnień – w zależności od sytuacji może stanowić:
● wykroczenie z art. 95 k.w. – zagrożone grzywną w wysokości 500 zł,
● przestępstwo z art. 180a kodeksu karnego – zagrożone karą do dwóch lat pozbawienia wolności,
● przestępstwo z art. 244 kodeksu karnego – zagrożone karą do pięciu lat pozbawienia wolności.
Zaostrzenie przepisów dotyczy tylko tych sytuacji, w których jazda bez uprawnień stanowi przestępstwo.
Przypadek pierwszy – jazda bez uprawnień w okresie sądowego zakazu prowadzenia pojazdów.
W zależności od rodzaju popełnionego przestępstwa drogowego sąd może lub musi orzec zakaz prowadzenia pojazdów. Najkrócej prawo jazdy można stracić na rok, najdłużej – do końca życia.
Kiedy starosta cofa uprawnienia do kierowania pojazdami
● na podstawie orzeczenia lekarskiego, z którego wynika istnienie przeciwwskazań zdrowotnych do kierowania pojazdem,
● na podstawie orzeczenia psychologicznego, z którego wynika istnienie przeciwwskazań psychologicznych do kierowania pojazdem,
● niezdania egzaminu, na który ponownie został skierowany kierowca,
● niezgłoszenia się we wskazanym terminie na egzamin,
● ponownego przekroczenia liczby 24 punktów otrzymanych za naruszenie przepisów ruchu drogowego w okresie 5 lat od dnia wydania skierowania na kurs reedukacyjny,
● popełnienia w okresie próbnym trzech wykroczeń przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji lub jednego przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji,
● w przypadku orzeczenia zakazu prowadzenia pojazdów.
Kiedy i na ile sąd orzeka zakaz prowadzenia pojazdów
Zakaz prowadzania wszelkich pojazdów mechanicznych lub pojazdów określonego rodzaju na okres od 3 do 15 lat grozi za:
● jazdę w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego,
● spowodowanie wypadku, katastrofy w ruchu lądowym lub jej niebezpieczeństwa i ucieczkę z miejsca zdarzenia.
Zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych na okres od 3 do 15 lat grozi za:
● ucieczkę przez pościgiem prowadzonym przez policję, straż graniczną czy inspekcję transportu drogowego,
● prowadzenie pojazdu bez uprawnień.
Zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów dożywotnio grozi za przestępstwa drogowe w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego, takie jak:
● powtórna jazda w stanie nietrzeźwości,
● spowodowanie wypadku, którego następstwem jest śmierć lub ciężki uszczerbek na zdrowiu,
● spowodowanie katastrofy w komunikacji lub jej bezpośredniego niebezpieczeństwa,
● spowodowanie wypadku,
● jazda w stanie nietrzeźwości w okresie obowiązywania zakazu prowadzenia pojazdów orzeczonego w związku ze skazaniem za przestępstwo.
Przestępstwa drogowe popełniane bez elementu alkoholu to:
● spowodowanie katastrofy w komunikacji, której następstwem jest śmierć lub ciężki uszczerbek na zdrowiu,
● spowodowanie wypadku ze skutkiem śmiertelnym lub w postaci ciężkiego uszkodzenia ciała i ucieczka z miejsca zdarzenia.