Umowa patronacka zawarta z gminą podnosi wiarygodność finansową spółki. Oświadczenie patronackie jest wydawane przez zarząd samorządu na podstawie uchwały rady gminy. Wsparcie samorządu może rodzić jego odpowiedzialność odszkodowawczą.
Bank chętniej udzieli kredytu na inwestycje komunalne, nad których wykonaniem czuwa gmina. Spółka starająca się o fundusze musi jednak dysponować umową wsparcia czy też oświadczeniem patronackim, którego udzielił burmistrz lub prezydent miasta.
- Oświadczenie patronackie stanowi sygnał dla banku, że samorząd jest w pełni świadomy ryzyk wynikających z planowanej inwestycji i w przypadku pojawiających się trudności jest w stanie wesprzeć projekt - mówi Hanna Hawlik z Departamentu Korporacyjnych Produktów Kredytowych ING Banku Śląskiego.
Zapewnienie, że miasto będzie dbało o kondycję finansową firmy oraz dopilnuje, aby inwestycja została ukończona, ma duże znaczenie zwłaszcza w sytuacji kryzysu finansowego. Podnosi także wiarygodność finansową i kredytową spółki. W Polsce tego typu instrumentów wymaga już Bank Gospodarstwa Krajowego (BGK).
- Patronat miasta nad przedsięwzięciem gospodarczym jest obecnie szansą dla wielu inwestycji, którą Bank Gospodarstwa Krajowego potrafi docenić - mówi Ewa Balicka-Sawiak, rzecznik BGK.
Uważa ona, że instytucja finansowa udzielająca dofinansowania ma w takim przypadku pewność, że przedsięwzięcie zostanie sfinalizowane. Jest to zabezpieczenie osobiste. Za wykonaniem inwestycji stoi dobre imię nie tylko spółki, ale także danego samorządu i osoby, która udzieliła wsparcia.

Nie trzeba ustawy

Oświadczenia patronackie z powodzeniem funkcjonują w wielu krajach. Są często stosowane nie tylko przez samorządy, ale także przez działające na rynku globalnym instytucje kredytowe, które wykorzystują je wobec swoich oddziałów lub filii narodowych. Zdaniem specjalistów tego typu zabezpieczenie może funkcjonować także w naszym kraju, i to bez konieczności wprowadzenia specjalnej regulacji ustawowej. Wystarczy, aby umowa wsparcia była oparta na zasadzie swobody umów.
- Powinniśmy czerpać doświadczenie z zagranicy oraz wykorzystywać obecne przepisy kodeksu cywilnego i prawa bankowego - mówi Ewa Balicka-Sawiak.
Bank Gospodarstwa Krajowego zapowiada, że coraz częściej będzie wymagał od spółek starających się o kredyt, aby gmina czuwała nad sfinalizowaniem inwestycji mających na celu na przykład realizację strategii mieszkaniowej danego miasta. Jednym z pierwszych miast, od którego BGK zażądał zawarcia umowy wsparcia kredytowanej inwestycji, był Szczecinek.
- Nasze miasto podpisało oświadczenie patronackie, gdyż był to warunek otrzymania kredytu od banku - mówi Grzegorz Kołomycki, skarbnik miasta Szczecinek.

Niższa waga ryzyka

Bank, oceniając spółkę ubiegającą się o dofinansowanie inwestycji, uwzględnia ocenę zdolności kredytowej, proponowane zabezpieczenia oraz zawarte umowy na świadczenie usług komunalnych.
- Oświadczenie patronackie może być elementem wspierającym proces podejmowania decyzji kredytowej. Przyjęcie takiego oświadczenia jest traktowane jako poparcie, co oznacza, że ryzyko całej transakcji jest w głównej mierze oparte na założeniach do ocenianego projektu inwestycyjnego - tłumaczy Hanna Hawlik.
Ze względu na to, że oświadczenie patronackie udzielane jest przez specyficzny podmiot, jakim jest samorząd terytorialny, wymaga ono rozsądnej oceny podejmowanego ryzyka. Samorządy są bowiem dla banku wiarygodnym kontrahentem. W historii naszego kraju ciężko znaleźć przykład niewypłacalnej gminy.
- Należy dążyć do tego, żeby przekonać uczestników rynku finansowego, że dla przedsięwzięć komunalnych nie powinno się ustalać stuprocentowej wagi ryzyka - mówi Ewa Balicka-Sawiak.
Zgodnie z rozporządzeniem ministra finansów z 29 czerwca 2007 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie zasad tworzenia rezerw na ryzyko związane z działalnością banków oświadczenie patronackie może być podstawą do pomniejszenia tworzenia rezerw celowych, które pozwalają ograniczyć ryzyko bankowe.



Samorządy się boją

Oświadczenia patronackie są dziś w Polsce mało popularne.
- Najlepszą instytucją jest poręczenie - twierdzi Jerzy Bańka. Poręczenie udzielone przez samorząd ma odpowiedni walor prawny. Ryzyko niewypłacalności kredytobiorcy jest też przenoszone na poręczyciela - tłumaczy.
Zgodnie ze wspomnianym rozporządzeniem oświadczenie patronackie musi być ujęte w księgach wystawcy. Może to wzbudzać niechęć samorządów, które będą się obawiać, że umowy wsparcia będzie trzeba uwzględniać w bilansie miasta podobnie jak poręczenia.

Prezes BGK jednak uspokaja

- Regulacja ta została napisana w całkiem innych celach, gdy oświadczenia patronackie przedstawiały tylko zachodnie koncerny - uważa Ewa Balicka-Sawiak.
Różna jest też istota obu instrumentów.
- Poręczenie, w przeciwieństwie do oświadczenia patronackiego, ma charakter zobowiązaniowy - mówi Krzysztof Hłąd, adwokat z Częstochowy. Przy oświadczeniu patronackim samorząd może co najwyżej ponosić odpowiedzialność na zasadzie winy w sytuacji, gdy wyrządzi szkodę bankowi poprzez wadliwą rekomendację spółki - tłumaczy adwokat.
Także miasto Szczecinek nie uznało w bilansie gminy oświadczenia patronackiego za poręczenie.
- Nasze miasto wyraziło tylko dobrą wolę dbania o to, że spółka będzie funkcjonowała zgodnie z prawem, oraz wolę dołożenia wszelkich starań, że utrzyma ona płynność finansową, dzięki której spłaci zaciągnięty kredyt - dodaje Grzegorz Kołomycki.
Uzyskanie oświadczeń patronackich może niekiedy wiązać się z trudnościami.
- Decyzje samorządu w tym zakresie mogą mieć znamiona decyzji politycznej. Ważne jest więc zatem, który organ gminy je podejmuje - uważa Hanna Hawlik.
Dlatego najlepiej, kiedy oświadczenie patronackie jest wydawane przez zarząd samorządu na podstawie uchwały rady gminy.
- W Szczecinku decyzja o udzieleniu oświadczenia patronackiego podjęta była przez radę gminy. Uchwała umożliwiła burmistrzowi podpisanie i wykonanie takiego oświadczenia - mówi Grzegorz Kołomycki.
1770 umów kredytowych aktualnie obsługuje Krajowy Fundusz Mieszkaniowy