Subskrybuj nas na Youtube
Kontrola w urzędzie stwierdziła, że kilka razy w 2016 r. dokonano wydatków z przekroczeniem zakresu upoważnienia wynikającego z planu finansowego (wszystkie akceptował zastępca burmistrza). Wydatki te wynikały z nagłych potrzeb, a skarbnik nie zgłaszał zastrzeżeń i nawet je podpisał. Kto ponosi odpowiedzialność za naruszenie dyscypliny finansów publicznych?
EKSPERT RADZI
Po pierwsze, należy wskazać, że zgodnie z art. 44 ust. 1 ustawy o finansach publicznych wydatki publiczne mogą być ponoszone na cele i w wysokościach ustalonych w ustawie budżetowej, uchwale budżetowej jednostki samorządu terytorialnego oraz w planie finansowym jednostki sektora finansów publicznych.
Po drugie, jak wynika z art. 254 pkt 3 ww. ustawy, w toku wykonywania budżetu jednostki samorządu terytorialnego obowiązuje zasada gospodarki finansowej. A według niej dokonywanie wydatków następuje w granicach kwot określonych w planie finansowym, z uwzględnieniem prawidłowo dokonanych przeniesień i zgodnie z planowanym przeznaczeniem, w sposób celowy i oszczędny, z zachowaniem zasady uzyskiwania najlepszych efektów z danych nakładów. Główna Komisja Orzekająca w orzeczeniu z 7 marca 2011 r. (znak BDF1/4900/134/152/RN-39/10/3867) zaakcentowała, że: „Jedną z podstawowych zasad gospodarki finansowej, obowiązujących w toku wykonywania budżetu m.in. jednostki samorządu terytorialnego, jest zasada dokonywania wydatków w granicach kwot określonych w planie finansowym, z uwzględnieniem prawidłowo dokonanych przeniesień i zgodnie z planowanym przeznaczeniem, w sposób celowy i oszczędny, z zachowaniem zasady uzyskiwania najlepszych efektów z danych nakładów. Dokonywanie wydatków przekraczających kwoty wynikające z obowiązującego na dany dzień planu finansowego gminy stanowi złamanie tej zasady”.
Jednocześnie podkreślenia wymaga, że również art. 52 ust. 1 pkt 2 ww. ustawy potwierdza wspomnianą zasadę, stanowiąc, że ujęte w budżecie państwa, budżetach jednostek samorządu terytorialnego i planach finansowych jednostek budżetowych wydatki oraz łączne rozchody stanowią nieprzekraczalny limit.
Po trzecie, niewątpliwie wielkości środków przeznaczonych w planach finansowych (np. urzędu miasta) na wydatki publiczne są dyrektywne (wiążące), przy czym, co niepodważalne, mogą jednak ulec zmianie w trakcie roku budżetowego. Co jednak istotne, naruszenie ww. zasad wydatkowania środków publicznych skutkuje odpowiedzialnością z art. 11 ustawy o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych. Zgodnie z nim naruszeniem dyscypliny finansów publicznych jest dokonanie wydatku ze środków publicznych bez upoważnienia określonego ustawą budżetową, uchwałą budżetową lub planem finansowym albo z przekroczeniem zakresu tego upoważnienia lub z naruszeniem przepisów dotyczących dokonywania poszczególnych rodzajów wydatków.
Po czwarte, w kontekście podanego stanu faktycznego i przytoczonych norm prawnych istnieje wysokie prawdopodobieństwo, że osoba akceptująca wspomniane wydatki (a więc zastępca burmistrza, a nie skarbnik) będzie ponosić odpowiedzialność w oparciu o ww. art. 11 ustawy o odpowiedzialności. Doszło bowiem niewątpliwie do naruszenia ww. przepisu wskutek dokonania wielu wydatków z przekroczeniem limitu wyznaczonego przez plan finansowy urzędu. Jest to tym bardziej uzasadnione stanowisko, że nie dokonywano weryfikacji planu finansowego, co powinno być czynnością priorytetową osób decyzyjnych w urzędzie. Poza tym okoliczność, że skarbnik podpisał dokumenty generujące wydatki budżetowe, nie wyłącza odpowiedzialności osoby dokonującej wydatku. Warto w tym miejscu przytoczyć argumentację z orzeczenia Głównej Komisji Orzekającej w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów publicznych z 15 czerwca 2015 r. (znak: BDF1.4800.28.2015), gdzie podkreślono, że: „Podnoszony przez obwinionego argument, że zatwierdził wydatki, gdyż podpis został złożony także przez skarbnika, nie przesądza o wyłączeniu jego odpowiedzialności jako osoby dokonującej wydatku”. Komisja dodała ponadto, że: „Zakres uprawnień i obowiązków głównego księgowego nie obejmuje dokonywania wydatków, a decyzje dotyczące dysponowania środkami finansowymi pozostają w sferze kompetencji kierownika jednostki. Zaufanie do pracownika dokonującego weryfikacji wydatku nie uwalnia kierownika jednostki od odpowiedzialności”.
Podsumowanie: W kontekście przedstawionych w zapytaniu okoliczności można przyjąć, że czynności podjęte przez zastępcę burmistrza noszą znamiona naruszenia art. 11 ustawy o odpowiedzialności. Warto również przypomnieć, że obowiązkiem osób odpowiedzialnych za realizację budżetu jest uważna kontrola jego wykonania, co gwarantuje wydatkowanie środków w sposób właściwy, czyli w granicach ustalonych kwot. Ewentualne zmiany planu wydatków muszą mieć charakter wyprzedzający, tak by dokonywane wydatki nie przekraczały limitu określonego planem finansowym jednostki.
Podstawa prawna
Ustawa z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 1870 ze zm.).
Ustawa z 17 grudnia 2004 r. o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 168 ze zm.).
