Sytuacja wspólnika mniejszościowego w spółce z o.o. jest słabsza w porównaniu z osobą, która ma większość udziałów. Dlatego przepisy gwarantują mu określone uprawnienia. W jakich przypadkach może on zwracać się do sądu?
Osoba posiadająca mniejszościowy udział może zaskarżyć do sądu uchwałę zgromadzenia wspólników. Ma bowiem prawo wytoczyć powództwo o uchylenie lub stwierdzenie nieważności kwestionowanej uchwały. W przypadku natomiast pisemnego głosowania podczas zgromadzenia wspólników, prawo skarżenia uchwały przysługuje wspólnikowi, którego pominięto przy głosowaniu lub który nie zgodził się na głosowanie pisemne albo który głosował przeciwko uchwale i po otrzymaniu wiadomości o niej w ciągu dwóch tygodni zgłosił sprzeciw.
Ponadto każdemu wspólnikowi przysługuje prawo kontroli spółki. W tym celu wspólnik lub wspólnik z upoważnioną przez siebie osobą może w każdym czasie przeglądać księgi i dokumenty spółki, sporządzać bilans dla swego użytku lub żądać wyjaśnień od zarządu. Zarząd spółki z o.o. może mu jednak odmówić wyjaśnień oraz udostępnienia do wglądu ksiąg i dokumentów spółki, jeżeli istnieje uzasadniona obawa, że wykorzysta on je w celach sprzecznych z interesem spółki i przez to wyrządzi jej znaczną szkodę. W takim przypadku zainteresowana uzyskaniem wyjaśnień lub przejrzeniem dokumentów osoba ma prawo żądać rozstrzygnięcia danej kwestii uchwałą wspólników. Uchwała powinna być powzięta w terminie miesiąca od dnia zgłoszenia żądania. Wspólnik, któremu odmówiono wyjaśnień lub wglądu do dokumentów bądź ksiąg spółki, może złożyć wniosek do sądu rejestrowego. We wniosku ma prawo domagać się zobowiązania zarządu do udzielenia wyjaśnień lub udostępnienia dokumentów bądź ksiąg spółki.
Sąd rejestrowy, na żądanie wspólnika lub wspólników reprezentujących co najmniej jedną dziesiątą kapitału zakładowego, może też – po wezwaniu zarządu do złożenia oświadczenia – wyznaczyć podmiot uprawniony do badania sprawozdań finansowych spółki w celu zbadania jej rachunkowości oraz działalności.
