Aleksander Proksa: Prawa autorskie do wzorów polskich banknotów należy powierzyć NBP. Ochrona znaków pieniężnych w Polsce nie może być mniejsza niż w krajach strefy euro
Banknoty są obecnie bardzo często wykorzystywane w reklamach telewizyjnych oraz prasowych. Czy takie działania są legalne?
Narodowy Bank Polski stoi na stanowisku, że wykorzystywanie wizerunku banknotów w reklamie bez zgody NBP nie jest zgodne z prawem. Należy przyznać rację prawnikom, którzy wskazują, że w obecnym stanie prawnym nie ma wyraźnych podstaw, które uzasadniałyby taki pogląd. Uważamy za konieczne wprowadzenie w Polsce regulacji symetrycznej do tej, jaka obowiązuje w państwach należących do strefy euro. Europejski Bank Centralny jest bowiem właścicielem praw autorskich do wzorów banknotów euro. NBP powinien więc być właścicielem praw autorskich do wzorów banknotów polskich.
Jakim ograniczeniom podlega reprodukcja banknotów euro?
W strefie euro przyjmuje się, że Europejskiemu Bankowi Centralnemu przysługują prawa autorskie do wzorów banknotów euro. W konsekwencji EBC w drodze decyzji określił, jakiego rodzaju reprodukcje banknotów są dozwolone, a jakie są niedozwolone. W szczególności reprodukcja nie może prowadzić do pomyłki z oryginałem. Dlatego też zostały m.in. ściśle określone procentowo wymiary reprodukcji. Reprodukowane banknoty muszą zatem mieć powierzchnię albo dużo większą, albo odpowiednio dużo mniejszą niż oryginały.
Poziom ochrony polskich znaków pieniężnych nie dorównuje więc standardom UE. Jak zmienić tę sytuację?
Ochrona wizerunku polskich banknotów nie powinna być mniejsza niż banknotów euro w krajach strefy euro. Należy zatem postulować, aby ochrona wzorów polskich znaków pieniężnych była uregulowana niebudzącymi wątpliwości przepisami rangi ustawowej. NBP wyprowadza ochronę znaków pieniężnych z przepisów prawa autorskiego. Większość podmiotów, które chcą wykorzystać wizerunek polskiego banknotu, zwraca się do NBP o wyrażenie na to zgody. Tym samym uznają, że NBP przysługują prawa autorskie. Niektórzy komentatorzy postrzegają jednak znak pieniężny jako znak urzędowy, który nie podlega ochronie. Brak właściwej regulacji prowadzi tu zatem do różnicy stanowisk. Dlatego też w Polsce powinna być wprowadzona regulacja wyraźna, symetryczna do przepisów dotyczących waluty euro.