MARCIN BĄCAL - Jeśli dokonanie czynności prawnej przez spółkę jest uzależnione od uchwały określonego organu, to czynność dokonana bez wymaganej uchwały jest nieważna.
Jakie są wyjątki od kodeksowej reguły, że zarząd prowadzi sprawy spółki akcyjnej i ją reprezentuje?
Zasada ta podlega ograniczeniu w pierwszych latach działalności spółki. Jest to bardzo ważny okres, w którym podmiot dopiero ustala procesy podejmowania decyzji oraz nabywa majątek niezbędny do funkcjonowania i rozwoju. W celu ochrony interesów takiej firmy kodeks spółek handlowych wprowadza obowiązek uzyskania zgody walnego zgromadzenia akcjonariuszy na nabycie przez nią mienia w okresie dwóch pierwszych lat jej działalności. Chodzi o przeciwdziałanie czynnościom, które mogą godzić w interesy spółki.
Czy oznacza to, że w ciągu pierwszych dwóch lat zarząd ma związane ręce?
Ze względu na to, że jest to daleko idące ograniczenie kompetencji zarządu, k.s.h. precyzyjnie określa sytuacje, w których ma ono zastosowanie. Zarząd musi uzyskać zgodę WZA na zakup majątku dla spółki, gdy jednocześnie zaistnieją następujące trzy okoliczności. Po pierwsze, gdy zakup jest zawierany z założycielem lub akcjonariuszem spółki. Po drugie, gdy wartość nabywanego mienia przekracza 1/10 wpłaconego – a nie zadeklarowanego – kapitału zakładowego. Po trzecie, gdy nabycie mienia następuje przed upływem dwóch lat od dnia zarejestrowania spółki.
Czego zarząd nowo powstałej spółki akcyjnej nie może nabywać bez zgody WZA?
Zgody wymaga nabycie przez spółkę jakiegokolwiek mienia, bez względu na jego rodzaj. Nie jest zatem istotne, czy nabywanym majątkiem jest nieruchomość, znak towarowy, czy też inne prawo majątkowe. Istotna jest natomiast wartość mienia. Nie powinna ona przekraczać 1/10 wpłaconego kapitału zakładowego. Przyjmuje się dodatkowo, iż wymogu tego nie trzeba stosować do nabywania przez spółkę akcyjną towarów handlowych w celu ich dalszej odsprzedaży. Należy pamiętać, że obowiązek uzyskania zgody WZA powstaje, gdy spełnione zostaną wszystkie trzy wspomniane wyżej warunki. Oznacza to, iż brak któregokolwiek z nich pozwala zarządowi na dokonanie transakcji bez konieczności autoryzacji takiej czynności przez akcjonariuszy. Oczywiście dalsze ograniczenia dla zarządu w zawieraniu transakcji mogą wynikać ze statutu spółki.
Jak powinien przebiegać proces uzyskiwania przez zarząd zgody WZA na zakupy?
Sama procedura uzyskiwania zgody WZA nie jest skomplikowana, choć wymaga od zarządu przygotowania określonych dokumentów. Zarząd – występując o zgodę – powinien przedstawić walnemu zgromadzeniu pisemne sprawozdanie, w którym wykaże zasadność przeprowadzenia zamierzonej transakcji oraz ustalonej ceny. Sprawozdanie takie powinno być też poddane badaniu przez biegłego rewidenta. Odstąpienie od tego badania jest możliwe w okolicznościach określonych przez przepisy k.s.h. W przypadku spełnienia przez zarząd powyższych warunków WZA podejmuje odpowiednią uchwałę. Dla udzielenia zgody wymagana jest większość 2/3 głosów, chyba że statut spółki wprowadza surowsze wymagania. Zgoda WZA nie musi być udzielona w przypadku nabycia mienia w trybie ustawy – Prawo zamówień publicznych, w ramach postępowania likwidacyjnego, upadłościowego lub egzekucyjnego czy w przypadku nabycia papierów wartościowych na rynku regulowanym.
Jakie bywają konsekwencje nabycia mienia przez zarząd bez zgody WZA?
Praktyka obrotu pokazuje, iż transakcje wymagające zgody WZA często nie są prawidłowo zatwierdzane. Członkowie zarządu nie zdają sobie sprawy z konieczności uzyskania zgody WZA lub odkładają to na później. Tymczasem takie podejście może być przeciwne interesom spółki. Zgodnie z przepisami k.s.h., jeśli dokonanie czynności prawnej przez spółkę jest uzależnione od uchwały określonego organu (np. WZA), to czynność dokonana bez wymaganej uchwały jest nieważna. Zatem zaniechanie uzyskania zgody WZA na nabycie dla spółki akcyjnej określonego mienia może doprowadzić do unieważnienia całej umowy.