Rozmawiamy z PETRO JOSYFOWICZEM BORSUKIEM, członkiem Stowarzyszenia Adwokatów Ukrainy - Reprezentacją klientów mogą zajmować się prawnicy, którzy nie są adwokatami. Nie mogą oni jednak reprezentować stron w sprawach karnych. Aplikacji na Ukrainie nie licencjonuje się.
• Jak na Ukrainie uzyskuje się uprawnienia adwokata?
- Adwokatem na Ukrainie może być osoba, która ma wyższe wyksztacenie prawnicze, potwierdzone dyplomem Ukrainy albo odpowiednio do międzynarodowych umów Ukrainy dyplomem innego kraju oraz dysponuje znajomością języka urzędowego. Konieczne jest także posiadanie co najmniej dwuletniego stażu pracy w zakresie prawa i zdanie egzaminu kwalifikacyjnego. Osoba, która te wymagania spełnia, może otrzymać świadectwo o prawie zajmowania się działalnością adwokacką. Zawód adwokata może ona jednak wykonywać dopiero po złożeniu przysięgi adwokata Ukrainy. Dla wyznaczenia poziomu fachowych umiejętności osób, które zamierzają zajmować się działalnością adwokacką, funkcjonuje atestacyjna izba kwalifikacyjno-dyscyplinarnej komisji adwokatury w każdym obwodzie. Atestacyjna izba składa się z 11 członków - 4 adwokatów, 4 sędziów oraz po jednym przedstawicielu od obwodowej rady narodowych deputowanych, zarządu systemu prawnego obwodu i oddziału związku adwokatów Ukrainy.
• Czy poza adwokatami na Ukrainie inne osoby, np. radcowie prawni czy doradcy, mogą świadczyć pomoc prawną i reprezentować strony przed sądem?
- Reprezentować interesy klientów w sądzie mogą również prawnicy, którzy nie są adwokatami. Mają oni jednak ograniczenia w zakresie reprezentowania stron w procesie karnym. Prawnicy bez tytułu adwokata działają z reguły na podstawie pełnomocnictwa i uprawnień, które są im delegowane. Aplikacji na Ukrainie nie licencjonuje się. Aplikacjami zajmują się subiekty działalności przedsiębiorczej. Na Ukrainie jest też grupa radców prawnych, którzy wykonują swoją działalność zawodową u osób prawnych na podstawie umowy o pracę.
• A czy do zostania takim prawnikiem konieczne jest ukończenie aplikacji?
- Na Ukrainie kwalifikacja prawnika nadaje się po zakończeniu uczelni wyższej, specjalność prawoznawstwo. Po otrzymaniu tego tytułu można świadczyć usługi prawne w ograniczonym zakresie, np. bez możliwości występowania przed sądami w procesach karnych. Praktyczne nawyki każdy prawnik zdobywa w trakcie swojej działalności i na własną rękę. Ustawodawstwo nie przewiduje szczególnych wymagań do odbywania praktyki.
• W jakiej formie prawnej adwokaci na Ukrainie mogą prowadzić swoją działalność?
- Działalność adwokacka jest regulowana Ustawą Ukrainy o adwokaturze. Zgodnie z tą ustawą adwokat ma prawo zajmować się działalnością adwokacką indywidualnie, otworzyć swoje biuro adwokackie, łączyć się z innymi adwokatami do kolegiów, firm adwokackich, biur i innych stowarzyszeń adwokackich. Rejestracji stowarzyszeń adwokackich dokonuje się w Ministerstwie Sprawiedliwości Ukrainy.
• A czy adwokaci swoją działalność mogą reklamować?
- Reklama usług prawnych na Ukrainie jest dopuszczalna. Adwokaci muszą jednak przestrzegać w tym zakresie Reguł etyki adwokackiej.
• W Polsce dużo ostatnio mówi się o tym, że zawód sędziego powinien być ukoronowaniem kariery prawniczej. Czy ukraińscy adwokaci mogą zostawać sędziami?
- W naszym kraju nie istnieje pojęcie przepisania się do zawodu sędziego. Zawód adwokata i zawód sędziego są regulowane przez indywidualne ustawodawstwo. Praktyka pokazuje jednak, że najlepsi fachowcy-sędziowie pochodzą z adwokatów, którzy mają dostateczne doświadczenie fachowej działalności i którzy w trakcie tej działalności spełnili wymagania, bez których nie można wykonywać zawodu sędziego.
• Jakie są to wymagania?
- Na stanowisko sędziego komisja kwalifikacyjna sędziów może polecić obywatela Ukrainy, który ukończył 25 lat, ma wyższe wyksztalcenie prawnicze i nie mniej niż trzyletni staż pracy w dziedzinie prawa, mieszka na Ukrainie od co najmniej 10 lat i dysponuje znajomością języka urzędowego.
• Czy zarobki ukraińskich prawników kształtują się na wysokim poziomie?
- Opłaty pracy adwokata dokonuje się na podstawie ugody między obywatelem czy osobą prawną i adwokatem. Ceny są umowne. W razie uczestnictwa adwokata w sprawie karnej zgodnie z przeznaczeniem i przy zwolnieniu obywatela od opłaty pomocy prawnej przez jego niezamożność, opłaty pracy adwokata dokonuje się kosztem państwa w trybie ustalonym przez Gabinet Ministrów Ukrainy. Ze względu na to, że ceny są umowne, każdy z adwokatów indywidualnie określa wysokość swojego honorarium z uwzględnieniem wypłacalności klienta i objętości wykonywanej pracy.
• PETRO JOSYFOWICZ BORSUK
adwokat, członek Stowarzyszenia Adwokatów Ukrainy oraz Kolegium Adwokatów we Lwowie, partner i dyrektor Międzynarodowej Kompanii Prawniczej Piłat, Borsuk i Partnerzy