TEZA: W świetle art. 8 ust. 3 konkordatu między Stolicą Apostolską i Rzeczpospolitą Polską z 28 lipca 1993 r. (Dz.U. 1998 r. nr 51, poz. 318) oraz art. 50 par. 1 ustawy z 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. nr 153, poz. 1270 ze zm.) zgromadzenie zakonne posiada uprawnienie do skutecznego żądania zbadania przez sąd administracyjny, czy wyrażona w postanowieniu wydanym w ramach tzw. współdziałania organów - opinia o możliwości sprzedaży alkoholu w restauracji sąsiadującej z kaplicą zgromadzenia - nie narusza wspomnianego przepisu konkordatu oraz określonych postanowień prawa miejscowego.
STAN FAKTYCZNY: Samorządowe kolegium odwoławcze uchyliło postanowienie gminnej komisji negatywnie opiniujące wniosek przedsiębiorcy o wydanie zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych w restauracji i wydało pozytywną opinię dotyczącą wniosku. Zdaniem kolegium postanowienie komisji zostało wydane w sposób sprzeczny z przepisami prawa miejscowego oraz z pominięciem celów ustawy z 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz.U. z 2007 r. nr 70, poz. 473). Kolegium uznało też, że na treść postanowienia widoczny wpływ miało stanowisko zgromadzenia, które sprzeciwia się sprzedaży napojów alkoholowych w restauracji, gdyż jest właścicielem sąsiedniego budynku, w którym znajduje się kaplica. Zgromadzenie zaskarżyło postanowienie do wojewódzkiego sądu administracyjnego. WSA odrzucił skargę jako niedopuszczalną z uwagi na brak interesu prawnego. Stroną postępowania w sprawie o udzielenie zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych nie jest właściciel sąsiedniej nieruchomości. W skardze kasacyjnej do NSA zgromadzenie podnosiło m.in., że w budynku znajduje się kaplica, stanowiąca miejsce kultu religijnego, ustanowione przez władzę kościelną na podstawie kanonu 1223 kodeksu prawa kanonicznego. Wskazywano, że zgodnie z art. 8 ust. 3 konkordatu miejscom przeznaczonym przez właściwą władzę kościelną do sprawowania kultu państwo gwarantuje nienaruszalność - przy czym bezsporne jest, że przez pojęcie państwa umawiające się strony rozumiały również wszystkie organy administracji rządowej i samorządowej. Wskazywano również, że z powołanej normy konkordatu wypływa uprawnienie dla zgromadzenia do zabiegania i żądania zapewnienia przez państwo (jego organy) nienaruszalności miejsc kultu. NSA uchylił zaskarżone postanowienie.
UZASADNIENIE: Sąd kasacyjny stwierdził, że w świetle art. 8 ust. 3 konkordatu zgromadzenie ma interes prawny w złożeniu skargi, ponieważ istnieje związek pomiędzy sferą indywidualnych praw zgromadzenia związanych ze sprawowaniem kultu religijnego w kaplicy znajdującej się w jego domu a zaskarżonym postanowieniem wyrażającym pozytywną opinię w sprawie sprzedaży alkoholu. W ocenie NSA, zgodnie z konkordatem, miejscom przeznaczonym do sprawowania kultu państwo gwarantuje w tym celu nienaruszalność. W budynku należącym do zgromadzenia znajduje się miejsce kultu religijnego, ustanowione przez władzę kościelną na podstawie kanonu 1223 kodeksu prawa kanonicznego. Sąd uznał, że obowiązek zagwarantowania przez państwo nienaruszalności tych wartości stanowi podstawę do przyjęcia, że w świetle art. 8 ust. 3 konkordatu oraz art. 50 par. 1 p.p.s.a. zgromadzenie jest uprawnione do żądania przeprowadzenia przez sąd administracyjny kontroli zgodności z prawem zaskarżonego postanowienia, a w szczególności do zbadania, czy wyrażona w tym postanowieniu pozytywna opinia o możliwości sprzedaży alkoholu w restauracji sąsiadującej z kaplicą zgromadzenia nie narusza art. 8 ust. 3 konkordatu oraz uchwały w sprawie zasad usytuowania na terenie gminy miejsc sprzedaży napojów alkoholowych.
Postanowienie NSA z 6 lutego 2009 r., sygn. akt II GSK 710/08