Rozwój lokalny kierowany przez lokalną społeczność – to nowy instrument dla samorządów. Chodzi w nim o aktywizację miejscowych środowisk. Dzięki temu popłyną do nich dodatkowe pieniądze z UE
Problematykę reguluje całkowicie nowa w krajowym porządku prawnym ustawa z 20 lutego 2015 r. o rozwoju lokalnym z udziałem lokalnej społeczności, która wejdzie w życie już jutro. Jej wprowadzenie jest niezbędne, by samorządy mogły czerpać środki z rozpoczętej, nowej perspektywy finansowej UE na lata 2014-20. Realizując rozwój lokalny zarządzany przez lokalną społeczność mogą dostać ekstra wsparcie m.in. z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego czy też Europejskiego Funduszu Społecznego.
Istotą rozwiązania będzie aktywizowanie lokalnych społeczności i zwiększanie ich roli w podejmowania decyzji dotyczących kierunków rozwoju małych ojczyzn. Chodzi o to, by mieszkańcy wespół z lokalnymi władzami i przedsiębiorcami podejmowali decyzje o tym, jakie projekty inwestycyjne powinny być realizowane. Takie rozwiązanie ma stanowić swoiste uzupełnienie dla znanego dotychczas mechanizmu, w którym wyspecjalizowane podmioty odgórnie rozdzielały pieniądze z UE.
Rozwój lokalny będzie opierał się na zasadach, które dziś dobrze znamy chociażby z budżetów partycypacyjnych czy też dofinansowywania inicjatyw organizacji pozarządowych. Tak więc wiele do powiedzenia będą mieli przedstawiciele różnych środowisk, zarządzani przez lokalne grupy działania (LGD), czyli stowarzyszenia składające się z mieszkańców, przedstawicieli władz publicznych, lokalnych partnerów społecznych oraz przedsiębiorców. Ich skład musi być tak skrojony, by żadna z kategorii członków nie dysponowała więcej niż 49-proc. głosów. Dzięki temu propozycje wypracowywane przez grupę będą efektem kompromisu. Prace wspomnianych podmiotów będą nadzorowane przez marszałków województw.
Zadaniem LGD jest opracowanie i wdrożenie strategii rozwoju lokalnego. Jeden tego typu dokument będzie dotyczył obszaru zamieszkiwanego przez 20 – 150 tys. mieszkańców i powinien wskazywać inwestycje oraz inne inicjatywy cenne z punktu widzenia wspólnoty lokalnej, podnoszące komfort życia mieszkańców. Po opracowaniu projektu strategii będzie ona zgłaszana przez lokalną grupę działania do konkursu organizowanego przez zarządy województw. Na tym poziomie przeanalizuje ją specjalnie do tego powołana komisja złożona z urzędników wojewódzkich i ekspertów. Trudno powiedzieć, jakie atuty będą mocną stroną aplikacji składanych przez lokalne grupy działania, gdyż wymogi będą każdorazowo podawane w ogłoszeniach konkursowych. Negatywną ocenę komisji będzie można oprotestowa.
Z lokalnymi grupami działania, autorami najbardziej spójnych i przemyślanych strategii władze województwa podpiszą umowy ramowe. Będą w nich opisane obowiązki LGD oraz zagwarantowane środki na ich realizację. W tym przypadku również trudno na razie określić, co dokładnie znajdzie się w takim dokumencie, gdyż jego wzór dopiero określi minister właściwy do spraw rozwoju wsi. Pewne jest to, że samorządy, które będą beneficjentami (za pośrednictwem LGD) omawianych tu środków unijnych powinny je dobrze wykorzystać. Poszczególne samorządy partycypujące w danej lokalnej grupie działania tylko raz bowiem otrzymają wsparcie. W praktyce nie mogą więc sobie pozwolić na błędy, bo drugiej szansy nie otrzymają.
Przydatne akty prawne
Ustawa z 20 lutego 2015 r. o rozwoju lokalnym z udziałem lokalnej społeczności (Dz.U. z 2015 r. poz. 378). Tytuł III, rozdział II (art. 32-35) rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady UE nr 1303/2013 z 17 grudnia 2013 r. (Dz.Urz. UE z 2013 r. L 347, s.320).
