NADZÓR Nowe unijne rozporządzenie budzi obawy nie tylko ze względu na nowe traktowanie kwestii informowania uczestników rynku, ale też z powodu ryzyka dużo większych sankcji. Jak często nadzór korzystał z kar zgodnie z dotychczasowymi regulacjami?
Od powstania w 2006 r. Komisja Nadzoru Finansowego nałożyła na wszystkie nadzorowane podmioty kary o wartości sięgającej niemal 72 mln zł – wynika z podsumowania DGP na podstawie zestawienia wszystkich przypadków naruszeń prawa publikowanego przez Urząd KNF. Liczba nałożonych kar finansowych zbliża się do 1,1 tys. Liczbowo najwięcej nałożono ich w segmencie usług płatniczych, gdzie nadzór w ostatnich dwóch latach odnotował i ukarał ponad pół tysiąca przypadków naruszenia prawa poprzez nieprzekazanie KNF w ustawowym terminie informacji o łącznej wartości i liczbie transakcji płatniczych albo niezłożeniu w ustawowym terminie dokumentu potwierdzającego zawarcie umowy gwarancji albo umowy ubezpieczenia. Pod względem wartości nałożonych sankcji na pierwszym miejscu są podmioty działające na rynku kapitałowym: zarówno firmy inwestycyjne, spółki publiczne oraz osoby związane z tymi spółkami, jak i towarzystwa funduszy inwestycyjnych. Wartość kar w odniesieniu do rynku kapitałowego zbliża się do 61 mln zł.
W pierwszych latach funkcjonowania nowego nadzoru sankcje były wykorzystywane stosunkowo rzadko. Można to wyjaśnić tym, że postępowania wszczęte przez nowy urząd musiały zostać doprowadzone do końca, na co trzeba było czasu. Stopniowo zarówno liczba kar, jak i ich wartość zaczęły jednak się zwiększać, osiągając poziom 5–6 mln zł w skali roku. Wyjątkiem był rok 2013, kiedy wartość nałożonych kar w tym segmencie rynku przekroczyła 21 mln. Tylko w tym jednym roku na akcjonariuszy spółek publicznych nałożono kary w wysokości niemal 12 mln zł, 4,3 mln zł wyniosła wartość kar na domy maklerskie (z czego 4 mln zł wyniosła kara dla jednego podmiotu za niespełnianie minimalnych wymogów dotyczących poziomu funduszy własnych), emitenci zostali wówczas ukarani na kwotę 3,5 mln zł. W tym najtrudniejszym okresie dla rynku – z punktu widzenia wysokości nakładanych kar – dodatkowo Komisja nałożyła na osoby fizyczne cztery kary administracyjne w postaci zawieszenia uprawnień do wykonywania zawodu maklera papierów wartościowych.
W historii KNF najwięcej kar wymierzono w związku z naruszeniem art. 56, 57, 69 lub 70 ustawy o ofercie publicznej. Oznacza to, że najwięcej kłopotu (albo też: że tu część uczestników rynku widziała największe pole do nadużyć) sprawiało emitentom raportowanie: chodzi zarówno o przekazywanie informacji poufnych, jak i bieżących czy okresowych, ale i opóźnianie przekazywania informacji, a także właściwe raportowanie w związku z przekraczaniem przez akcjonariuszy progów udziału w kapitale. Problemy z przekazywaniem informacji poufnych czy sprawozdań okresowych dotyczą zwykle spółek, które znajdowały się w trudnej sytuacji finansowej.
Mniej jednorodna jest grupa podmiotów, które zostały ukarane za naruszenia przepisów dotyczące obowiązku informowania o przekraczaniu progów udziału w kapitale – zwykle to właściciele spółek publicznych. Tu jednak zdarzały się przypadki szczególnie uporczywego naruszania przepisów. W efekcie podmioty, na które nadzór nałożył sankcje w rekordowej wysokości, zostały ukarane za nawet kilkudziesięciokrotne naruszanie norm związanych ze znacznymi pakietami akcji. Wśród tych, którzy zostali ukarani za nieprzekazanie informacji o zmianie udziału w ogólnej liczbie głosów, w przeszłości znajdowały się również podmioty państwowe. W tym i Skarb Państwa, który nie poinformował o zmniejszeniu udziału w Polskiej Grupie Energetycznej, do czego doszło w 2010 r. w związku z przyłączeniem do PGE dwóch spółek. „Szczególny charakter prawny Skarbu Państwa jako osoby prawnej nie miał wpływu na ocenę dokonanego naruszenia w związku z równością wszystkich podmiotów wobec prawa. Podkreślić jednak należy, że z uwagi na to, iż Skarb Państwa pozostaje akcjonariuszem wielu spółek publicznych, nałożona kara ma na celu zapobieżenie w przyszłości powtórnemu naruszeniu obowiązków nałożonych ustawą o ofercie” – informował nadzór, nakładając karę we wrześniu 2014 r. W gronie podmiotów, które zostały ukarane za nieprzekazywanie informacji o znacznych pakietach akcji, stosunkowo rzadko zdarzały się natomiast instytucje finansowe działające na rynku publicznym.
Jan Dajek
PARTNER