Rolnicy oraz osoby z wykształceniem rolniczym będą mogli bez przetargu nabyć ziemię od państwa. Osoby bez wykształcenia rolniczego będą musiały mieć staż pracy w rolnictwie, aby traktowano je jak rolników. Z zasobu nieruchomości rolnych skarbu państwa wydzierżawić będzie można do 300 ha.
Resort rolnictwa zamierza ułatwić nabywanie nieruchomości rolnych z Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa. Ziemie te łatwiej nabędą rolnicy indywidualni oraz osoby z wykształceniem rolniczym. Obrót ziemią rolną usprawni też ograniczenie prawa pierwokupu Agencji Nieruchomości Rolnych (ANR). Takie zmiany przewiduje projekt nowelizacji ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa, który teraz znajduje się w konsultacjach społecznych.
- Celem nowelizacji ustawy jest jak najszybsze doprowadzenie do sprzedaży rolnikom ziemi pozostającej w zasobie Agencji Nieruchomości Rolnych w celu powiększenia gospodarstw rodzinnych, a w części - w ramach prawa pierwokupu - obecnym dzierżawcom - mówi minister Marek Sawicki.
Minister podkreśla, że ziemia powinna należeć do tych, którzy ją uprawiają i po zakończeniu procesu sprzedaży obecna działalność ANR będzie bezzasadna.

Uprzywilejowanie rolników

Po nowelizacji przy nabywaniu nieruchomości uprzywilejowani zostaną rolnicy indywidualni.
- W przypadku sprzedaży ziemi przez ANR w pierwszej kolejności będą ją mogły nabyć, tak jak obecnie osoby, które mają prawo pierwszeństwo, czyli m.in. byli właściciele i dzierżawcy - wskazuje Małgorzata Książyk, dyrektor biura prasowego Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi.
Dodano jednak w noweli przepis, zgodnie z którym w drugiej kolejności sprzedaż nieruchomości będzie mogła nastąpić na rzecz rolników indywidualnych zamierzających powiększyć gospodarstwo rodzinne lub osób posiadających kwalifikacje rolnicze zamierzających utworzyć gospodarstwo rodzinne.
- W razie braku uprawnionych z pierwszeństwa nieruchomości rolne będą mogły nabywać bez przetargu rolnicy i osoby z wykształceniem rolniczym, o ile złożony zostanie do ANR tylko jeden wniosek o nabycie takiej nieruchomości - podkreśla Małgorzata Książyk.
Wówczas rolnicy będą mogli kupić ziemię taniej, bo po cenie oszacowania. Jeżeli natomiast wiecej niż jeden rolnik złoży wniosek o nabycie nieruchomości, ANR będzie musiała zorganizować przetarg (licytację). Będą w nim mogły uczestniczyć tylko osoby, które złożyły wnioski o nabycie ziemi.
- Gdyby nie doszło do sprzedaży w tym trybie, Agencja będzie mogła zastosować obowiązujące dotychczas przepisy o sprzedaży w trybie przetargu, zarówno ograniczonego, jak i przetargu nieograniczonego - dodaje Małgorzata Książyk.

Nowa definicja rolnika

Nowela zaostrza jednocześnie wymagania wobec osoby, która chce być traktowana jako rolnik indywidualny. Dotychczas rolnikiem indywidualnym była również osoba bez wykształcenia rolniczego. Wystarczyło mieć jakiekolwiek wykształcenie średnie lub wyższe, aby jako rolnik indywidualny brać udział w przetargach ograniczonych na sprzedaż ziemi organizowanych przez Agencję Nieruchomości Rolnych. Po nowe-lizacji osoby z wykształceniem ogólnym będą musiały mieć kilkuletni staż pracy w rolnictwie.
- Doprecyzowanie definicji rolnika indywidualnego to dobry pomysł. Teraz osoby posiadające średnie i wyższe wykształcenie były traktowane jako osoby posiadające kwalifikacje rolnicze. Po nowelizacji zasadniczo będzie wymagane wykształcenie rolnicze, natomiast osoby bez takiego wykształcenia będą musiały wykazać się doświadczeniem związanym z rolnictwem - wskazuje dr Paweł Wojciechowski z Zakładu Prawa Rolnego na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego.

Prawo pierwokupu

- Równie pozytywnie oceniam ograniczenie prawa pierwokupu, które przysługuje ANR. Należy wyłączyć kontrolę Agencji obrotu mniejszymi nieruchomościami - dodaje dr Paweł Wojciechowski.
Nowela zakłada, że prawo pierwokupu będzie przysługiwało z mocy ustawy Agencji, gdy przedmiotem sprzedaży będzie nieruchomość o powierzchni nie mniejszej niż średnia krajowa powierzchnia gospodarstwa rolnego.
Średnia krajowa powierzchnia będzie ustalana w drodze komunikatu prezesa Głównego Urzędu Statystycznego.

Kłopotliwi dzierżawcy

Nowelizacja wprowadza poważne ograniczenia w zakresie dzierżawy gruntów od Agencji Nieruchomości Rolnych.
- Zaproponowano wprowadzenie limitu 300 ha, jakie będzie można wydzierżawić jednemu podmiotowi przy uwzględnieniu jego własnych gruntów - wskazuje Jarosław Grzywiński, radca prawny w Zespole Prawa Nieruchomości kancelarii Salans.
Według Pawła Wojciechowskiego, limit dzierżawy to dziwne ograniczenie.
- W całym projekcie widoczna jest pewna tendencja do odchodzenia od dzierżawy. Może to dziwić, gdyż większość gruntów ANR jest obecnie dzierżawionych, a ponadto instytucja dzierżawy zdążyła się już dobrze zakorzenić w polskim systemie prawnym - dodaje dr Paweł Wojciechowski.
- Wątpliwości budzi również wprowadzenie konstrukcji ustawowego wypowiedzenia umów dzierżawy. Dla wielu dotychczasowych dzierżawców zaskoczeniem będzie to, że ich wieloletnie umowy zostaną wypowiedziane z mocy ustawy. To rozwiązanie narusza zasadę bezpieczeństwa obrotu oraz ochrony nabytych praw i może być uznane za niezgodne z konstytucją - ocenia dr Paweł Wojciechowski.
2,4 mln ha wynoszą Zasoby Własności Rolnej Skarbu Państwa, w tym 1,81 mln ha jest dzierżawione
Podstawa prawna
• Ustawa z 19 października 1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa (Dz.U. z 2007 r. nr 231, poz. 1700)
Rolnicy oraz osoby z wykształceniem rolniczym będą mogli bez przetargu nabyć ziemię od państwa / ST