Adwokat jest jednym z zawodów zaufania publicznego, co powoduje konieczność wprowadzenia przez ustawodawcę szeregu ograniczeń w możliwości jego wykonywania, ze względu na interes publiczny. Nie może być to jednak podstawą do podejmowania przez ustawodawcę działań legislacyjnych, które skutkują automatyzmem wygaśnięcia uprawnień do wykonywania zawodu - uważa rzecznik praw obywatelskich.

Rzecznik praw obywatelskich otrzymuje skargi dotyczące art. 69b ustawy - Prawo o adwokaturze, który przewiduje wygaśnięcie uprawnienia do złożenia wniosku o wpis na listę adwokatów, po upływie 10 lat od uzyskania pozytywnego wyniku egzaminu adwokackiego. Zdaniem skarżących kwestionowana regulacja, w sposób nieuzasadniony, ogranicza konstytucyjne prawo dostępu do zawodu oraz zasadę demokratycznego państwa prawnego.

Zgodnie z obowiązującymi wcześniej przepisami osoba, która spełniła ustawowe wymagania do uzyskania wpisu na listę adwokatów, uzyskiwała to uprawnienie bezterminowo.

Po wejściu w życie nowelizacji z 26 czerwca 2014 r. wprowadzono 10- letni termin do dokonania tej czynności. Dotyczy on wszystkich osób, które kiedykolwiek uzyskały uprawnienie do złożenia wniosku o wpis na listę adwokatów. Tym samym zmieniona regulacja godzi w ochronę praw nabytych - uważa RPO.

W ocenie rzecznika wprowadzone ograniczenie nie ma wystarczającego uzasadnienia. Na pewno nie jest nim stwierdzenie, że nowa regulacja ma zapewnić prawidłowe funkcjonowanie mechanizmu powrotu do wykonywania zawodu.

W jego ocenie stosowanie art. 69b Prawa o adwokaturze może znaleźć uzasadnienie do osób, które po uzyskaniu pozytywnego wyniku egzaminu adwokackiego nie podejmowały w okresie dziesięciu lat czynności związanych z wykorzystaniem wiedzy prawniczej. Trudno jednak uznać za słuszne stosowanie tego przepisu wobec osób, które zadania takie wykonywały.

Rzecznik zauważa, że kwestionowane rozwiązanie jedynie pozornie wyłącza możliwość uzyskania prawa do wykonywania zawodu adwokata przez osoby, które trwale nie wykonywały czynności związanych z wykorzystaniem wiedzy prawniczej. Dla zachowania uprawnień wynikających ze zdanego egzaminu wystarczające jest bowiem uzyskanie wpisu na listę adwokatów. Przepis art. 69b prawa o adwokaturze nie różnicuje jednak, na jaką listę należy dokonać wpisu. Możliwe jest więc uzyskanie wpisu na listę adwokatów niewykonujących zawodu. Taka osoba, mimo że nie wykonuje czynności adwokackich, a tylko uiszcza składkę korporacyjną, nie traci uprawnień do wykonywania zawodu adwokata. Inna z kolei, mimo że wykonywała czynności wymagające wykorzystania wiedzy prawniczej, traci takie uprawnienia po 10 latach od uzyskania pozytywnego wyniku egzaminu adwokackiego.

PS/źródło: RPO