W dniu 1 marca 2009 roku zaczął działać długo oczekiwany rejestr notarialnych poświadczeń dziedziczenia. Dzięki nowelizacji oczekiwanie na sądowe orzeczenie zastąpić może stwierdzenia nabycia spadku, które znacznie szybciej załatwimy w kancelarii notarialnej.
Instytucja pozasądowego poświadczenia prawa do spadku znana jest w innych europejskich porządkach prawnych. Stanowi ona ułatwienie dochodzenia roszczeń spadkowych oraz przyśpieszenie postępowanie w tym zakresie.
Znowelizowana ustawa Prawo o notariacie, wprowadzająca instytucję notarialnego poświadczenia dziedziczenia weszła w życie 2 października 2008 roku. Prace nad testowaniem systemu trwały do 1 marca 2009 roku, od kiedy system zaczął działać.
Kiedy poświadczenie u notariusza?
W sprawach gdzie nie ma sporu pomiędzy spadkobiercami, alternatywnie zamiast do sądu można pójść do notariusza, który po odebraniu od wszystkich uczestników postępowania wymaganych oświadczeń sporządzi akt poświadczenia dziedziczenia. Dokument będzie miał taką samą moc jak postanowienie sądu. Warunkiem jednak będzie zarejestrowanie takiego aktu w elektronicznym rejestrze.
Prowadzone przed notariuszem postępowanie o wydanie aktu poświadczenia dziedziczenia będzie się składało z trzech zasadniczych etapów. Pierwszy polega na sporządzeniu protokołu dziedziczenia przy udziale wszystkich osób branych pod uwagę jako spadkobiercy ustawowi i testamentowi. Odbiera od nich wtedy oświadczenia m.in. o istnieniu lub nieistnieniu osób, które wyłączałyby znanych spadkobierców od dziedziczenia. Przed sporządzeniem protokołu dziedziczenia notariusz poucza osoby biorące udział w tej czynności o obowiązku ujawnienia wszelkich okoliczności objętych treścią protokołu oraz o odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywych oświadczeń. Notariusz nie ma natomiast możliwości sprawdzenia prawdziwości oświadczeń spadkobierców.
Etap drugi to sporządzenie aktu poświadczenia dziedziczenia, który musi zaakceptować każdy z uczestników postępowania. Na podstawie protokołu dziedziczenia, notariusz sporządza akt poświadczenia dziedziczenia. Po zarejestrowaniu w elektronicznym rejestrze tych poświadczeń, akt nabiera mocy prawnej równorzędnej sądowemu postanowieniu o stwierdzeniu nabycia spadku. Koszt notarialnego poświadczenia dziedziczenia to kwota 150 złotych netto.
Rejestr jest dostępny za pośrednictwem strony internetowej Krajowej Rady Notarialnej.
Poświadczenie dziedziczenia u notariusza będzie zdecydowanie wygodniejsze i szybsze niż droga sądowa. Także dzięki rejestrowi oszczędności w budżecie Skarbu Państwa będą znaczne.
Rejestr nie jest jednak pozbawiony wad. Za jego pomocą
sądy i notariusze będą mogli sprawdzić, czy inny notariusz nie sporządził po tym samym spadkodawcy aktu poświadczenia dziedziczenia, natomiast
notariusz nie będzie mógł sprawdzić, czy sąd w rozpatrywanej przez niego sprawie nie wydał już postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku.
Przedstawiciele samorządu notarialnego twierdzą, że będą walczyć o stworzenie rejestru testamentów oraz sądowych postanowień o stwierdzeniu nabycia spadku.
Anna Sergiej
Zobacz także:
WSA: Odwołanie notariusza jest decyzja uznaniową
Notariusze stworzyli elektroniczny rejestr
