Rząd przyjął projekt ustawy o Krajowej Szkole Sądownictwa i Prokuratury, która zakłada szereg zmian i innowacji w kształceniu przyszłych sędziów i prokuratorów, m.in. powołanie Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury, która będzie odpowiadać za prowadzenie dwuetapowej aplikacji oraz za kształcenie ustawiczne pracowników sądów i prokuratur
Nowy akt prawny przewiduje utworzenie państwowej Krajowej Szkoły Sadownictwa i Prokuratury, nadzorowanej przez Ministra Sprawiedliwości. Zdaniem powyższej jednostki będzie prowadzenie aplikacji ogólnej a następnie właściwej sędziowskiej i prokuratorskiej, szkolenie i doskonalenie zawodowe sędziów, prokuratorów, asesorów sądowych i prokuratorskich oraz referendarzy sądowych i asystentów. W gestii szkoły będzie także pozostawało także organizowanie egzaminu sędziowskiego i prokuratorskiego
Na czele szkoły stanie Rada Programowa oraz dyrektor. W jej skład wejdzie 12 członków wskazanych przez ministra sprawiedliwości, Krajową Radę Sądownictwa, Radę Prokuratorów, pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego, Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego oraz środowiska uniwersyteckie. Do zadań Rady będzie należało m.in.: ustalenie ogólnych kierunków działalności szkoły, uchwalanie programów aplikacji oraz ustalenie zasad rekrutacji na szkolenia. Natomiast powoływany przez ministra sprawiedliwości dyrektor szkoły będzie nią kierował oraz reprezentował na zewnątrz.
Dwuetapowa aplikacja
Nowy model prowadzonej aplikacji będzie polegał na dwuetapowym szkoleniu. Trwająca 12 miesięcy i wspólna dla wszystkich, aplikacja ogólna ma przygotować do zajmowania stanowisk: referendarza sądowego, asystenta sędziego lub prokuratora. Zajęcia będą obejmować zagadnienia przedmiotowo- tematyczne oraz praktyki. Ten rodzaj aplikacji przygotuje także do podjęcia aplikacji sędziowskiej lub prokuratorskiej. Nabór na powyższe szkolenie będzie polegał na przeprowadzeniu dwuczęściowego konkursu: pierwszą będzie test, sprawdzający wiedzę z poszczególnych dziedzin prawa a drgą praca pisemna, sprawdzającej umiejętność stosowania argumentacji prawniczej, zasad wykładni oraz kwalifikowania stanów faktycznych. Kolejność miejsc na liście kwalifikacyjnej będzie wyznaczała suma punktów uzyskanych przez kandydatów z obu etapów konkursu.
Warunkiem ukończenia aplikacji ogólnej będzie uzyskanie pozytywnych ocen ze wszystkich sprawdzianów i praktyk objętych programem aplikacji, z z których uzyskana suma punktów będzie decydowała kolejności miejsca na liście klasyfikacyjnej aplikantów na dalsze szkolenie sędziowskie bądź prokuratorskie.
Aplikacja sędziowska będzie trwać 54 miesiące, z czego 30 miesięcy to zajęcia w Krajowej Szkole i praktyki, po zakończeniu których aplikant będzie zdawał egzamin sędziowski, złożony z części ustnej i pisemnej. Przez pozostały zaś okres odbędzie staż na stanowisku referendarza sądowego lub asystenta sędziego. W przypadku aplikacji prokuratorskiej zaproponowano, aby trwała ona 30 miesięcy , podczas których aplikant musiałby odbyć zajęcia w Krajowej Szkole. Powyższy etap szkolenia również ma się zakończyć egzaminem prokuratorskim, złożonym z części ustnej i pisemnej. Merytoryczny nadzór nad aplikacjami obejmie minister sprawiedliwości.
Merytoryczny nadzór nad aplikacjami obejmie minister sprawiedliwości.
Aplikanci będą mieli prawo do wynagrodzenia
Podczas całego okresu odbywania szkolenia aplikantom będzie przysługiwało stypendium. Jego wysokość ma odpowiadać wynagrodzenia zasadniczego w stawce podstawowej referendarza sądowego. Przewidywany jest również obowiązek zwrotu pobieranej sumy, gdy aplikant zostanie skreślony z listy aplikantów, odmówi podjęcia zatrudnienia na zaproponowanym stanowisku asesora, asystenta bądź referendarza po lub też po rozpoczęciu zatrudnienia na wspomnianym stanowisku w okresie nie dłuższym niż 3 lata od dnia ukończenia aplikacji rozwiązał stosunek pracy albo rozwiązano z nim stosunek pracy bez wypowiedzenia z jego winy. Generalnie aplikant nie będzie mógł podejmować zatrudnienia lub zajęcia, z wyjątkiem zatrudnienia na stanowisku dydaktycznym, naukowo-dydaktycznym lub naukowym oraz zajęcia o charakterze publicystycznym, jeżeli wykonywanie tego zatrudnienia lub zajęcia nie będzie przeszkadzać w wykonywaniu obowiązków aplikanta.
Wykładowcami Krajowej Szkoły będą sędziowie, prokuratorzy i nauczyciele akademiccy oraz inne osoby posiadające specjalistyczną wiedzę z określonej dziedziny, a także sędziowie i prokuratorzy w stanie spoczynku.
Asesurę zastąpi staż
W projektowanych przepisach zdecydowano się na zastąpienie asesury okresem stażu na stanowisku referendarza sądowego lub asystenta sędziego. Zmiana wynika z wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 24 października 2007 r., w którym stwierdzono niekonstytucyjność instytucji asesora sądowego.
Po zmianie, o stanowiska sędziego będą mogli ubiegać się praktykujący adwokaci, radcy prawni, notariusze i prokuratorzy, a także osoby, które ukończą aplikację sędziowską lub pracują w charakterze asesora prokuratorskiego przez co najmniej 3 lata, lub osoby, które ukończą aplikację ogólną i pracują na stanowisku referendarza sądowego lub asystenta sędziego przez odpowiednio 5 i 6 lat oraz złożą egzamin sędziowski.