Zarówno resort sprawiedliwości jak i przedstawiciele organizacji pozarządowych działających na rzecz zwiększenia dostępu do nieodpłatnej pomocy prawnej uważają za niezwykle pilne wprowadzenie regulacji prawnych w tym zakresie.
Z inicjatywy Fundacji Uniwersyteckich Poradni Prawnych odbyło się spotkanie koalicji organizacji pozarządowych działających na rzecz zwiększenia dostępu do nieodpłatnej pomocy prawnej i informacji prawnej finansowanej przez Państwo. Koalicja wystosowała list do podsekretarza stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości (MS)-Jacka Czai.
Trzy kategorie pomocy
Organizacje podpisane pod listem wyraziły swoje zadowolenie odnośnie inicjatywy podjętej przez Ministra Sprawiedliwości (MS), która ma na celu uregulowanie kwestii dostępu do informacji prawnej, porad prawnych i pomocy prawnej finansowanej przez Państwo-są to trzy kategorie pomocy objęte nową inicjatywa legislacyjna MS. Koalicja organizacji pozarządowych pozytywnie oceniła znaczne ograniczenia kosztów organizacyjnych, kompleksowe potraktowanie zagadnienia, oraz odbiurokratyzowanie systemu.
Propozycje zmian
W swoim piśmie do Ministra organizacje zauważają potrzebę uczestniczenia swoich przedstawicieli w pracach nad ustawą o pomocy prawnej, gdyż w ten sposób mogliby omówić i szerzej uzasadnić swoje stanowisko. Tym bardziej, że uczestniczyli oni w konsultacjach założeń do projektu ustawy we wstępnym etapie.
Koalicja proponuje rozszerzenie katalogu osób uprawnionych do uzyskania bezpłatnej pomocy prawnej o osoby prowadzące indywidualną działalność gospodarczą, oraz organizacje pozarządowe. Kolejną propozycją jest powołanie przez MS opiniodawczo-doradczej Rady Pomocy Prawnej (RPP) i stworzenie komórki w MS, która zajmowałaby się kwestiami związanymi z pomocą prawna i koordynacją realizacji zaleceń Rady.
Rada Pomocy Prawnej
Rada miałaby działać na społecznych zasadach, a w jej skład mieliby wejść przedstawiciele korporacji prawniczych, oraz organizacji pozarządowych udzielających porad prawnych. Do jej zadań w ministerstwie należałoby m.in.: opracowywanie materiałów informacyjnych i poradniczych, prowadzenie bazy danych tych materiałów, zlecenia badań działania systemu pomocy prawnej, przygotowywanie zaleceń, co do ewentualnych zmian mających podnieść efektywność systemu pomocy prawnej, oraz koordynowanie działalności szkoleniowej.
Rada powinna być organem centralnym, który koordynuje i zbiera dorobek innych organizacji i instytucji. Najważniejszym jednak zadaniem powinna być współpraca Rady z sądami i prokuraturami.
Określony stan dochodów na poziomie minimum socjalnego miałby upoważniać do przyznania pomocy prawnej, gdyż w rzeczywistości ta grupa osób ma znacznie utrudniony dostęp do pomocy prawnej ze względu na ograniczone dochody. Jednak koalicja organizacji pozarządowych uważa, iż należy uwzględnić sytuacje nadzwyczajne, na przykład sytuacje osób, które są ofiarami przemocy domowej. Osoby takie mimo teoretycznie wyższych dochodów niż wymagane, mogą faktycznie nie posiadać możliwości skorzystania z tych środków.
Celowe miałoby być skrócenie terminu na wydanie decyzji o przyznaniu darmowej porady, czy pomocy prawnej- Koalicja proponuje termin 3-dniowy.
Fundusz Pomocy Prawnej
Zdaniem organizacji pozarządowych należałoby stworzyć Fundusz Pomocy Prawnej, którego dysponentem miałaby być RPP, a środki z Funduszu przeznaczane byłyby na wsparcie działania systemu pomocy prawnej. Na konto Funduszu można byłoby przekazywać środki z darowizn i zapisów, nawiązki, oraz grzywny orzekane przez sąd. Wzorem Francji, na konto Funduszu mogłyby być wpłacane środki z tytułu kaucji, czy zabezpieczeń majątkowych, które dotychczas były wpłacane do kasy sądów. Odsetki od zgromadzonych wpłat zasiliłby Fundusz.
Organizacje zadeklarowały wole współpracy przy konstruowaniu ostatecznej treści projektu ustawy i wyraziły nadzieje iż postulaty przez nią wyrażone zostaną wzięte pod uwagę.
W skład koalicji weszły organizacje takie jak: Fundacja Akademia Iuris, Fundacja Centrum Praw Kobiet, Fundacja „Pomoc kobietom i dzieciom”, Fundacja im. S. Batorego, Fundacja Uniwersyteckich Poradni Prawnych, Helsińska Fundacja Praw Człowieka, Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych, Polskie Stowarzyszenie Edukacji Prawniczej, Stowarzyszenie Interwencji Prawnej, oraz Związek Biur Porad Obywatelskich. Spotkanie odbyło się z inicjatywy Fundacji Uniwersyteckich Porad Prawnych.