Prawne aspekty działalności polskich przewoźników na terytorium Francji, oraz problematyka dochodzenia wierzytelności oraz odpowiedzialności za utratę lub uszkodzenie towaru-to temat szkolenia zorganizowanego przez kancelarię Copernic Avocats.
W 2008 roku przewoźnicy z Polski wykonali 25 proc. ogółu przewozów między Francją, a innymi państwami europejskimi. Wszystko wskazuje na to, że dynamika zwiększania się udziału w rynku francuskim będzie się utrzymywała. Stopniowo Polska staje się liderem wśród zagranicznych przewoźników. Zagadnienia te zostały omówiona przez prawników z kancelarii Copernic Avocats, którzy we współpracy z Polską Izbą Przemysłowo-Handlową w Paryżu zorganizowali szkolenie dotyczące Prawa przewozowego Francji.
Uprzywilejowana pozycja przewoźnika
W prawie francuskim pozycja przewoźnika jest uprzywilejowana dzięki wprowadzeniu tzw. mechanizmu roszczeń bezpośrednich (l’action directe). Poprzez tzw. „Ustawę Gayssot” z dnia 6 lutego 1998 roku, wprowadzone zostały dwa typy roszczeń bezpośrednich przysługujących przewoźnikowi przeciwko nadawcy, a w pewnych przypadkach również w przypadku odbiorcy.
Roszczenie bezpośrednia na podstawie art. L. 132-8Kodeksu handlowego wprowadza mechanizm (uważany przez niektórych za kontrowersyjny) gwarancji przewoźnika, któremu jeśli nie zapłacono za usługę, przysługuje prawo domagania się zapłaty swojej faktury bezpośrednio od nadawcy i odbiorcy, nawet jeżeli dokonali oni już zapłaty na rzecz spedytora.
Artykuł ten można bardzo szeroko interpretować, ma on charakter bezwzględnie obowiązujący, stąd postanowienia umowy zmierzające do jego ominięcia są nieważne.
Terminy płatności we Francji
Ciekawą również kwestią są sytuacje opóźnień w płatnościach odsetek ustawowych, które w 2010 r. we Francji sięgają 0,65 % rocznie ( w zeszłym roku była to kwota 3, 76 %.) Dla porównania wysokość odsetek ustawowych w Polsce stanowi 13,065 %.
We Francji ustanowiono 2-miesięczny termin na zgłoszenie wierzytelności, natomiast dla Polskich i zagranicznych kontrahentów termin ten został przedłużony o dodatkowe 2 do 4 miesięcy.
We francuskich sądach bardzo istotne jest właściwe, poprawne pod względem językowym formułowanie wniosku-co podkreślił Mec. Lucien Peczynski. Wiarygodność budowana jest również na bazie ilości wezwań do zapłaty- im jest ona większa, tym wiarygodność w oczach francuskiego wymiaru sprawiedliwości maleje.
Mecenas podkreślił również wagę tłumaczeń przysięgłych, podając jako przykład, sytuację w które jedno niewłaściwie przetłumaczone słowo w pozwie, opóźniło proces sądowy o cały rok.
Zamiast sporu-ugoda?
Francuskie prawo przewiduje alternatywną metodę rozwiązania sporu-przed pójściem do sądu istnieje możliwość zawarcia ugodyart. 2010 Francuskiego kodeksu cywilnego), której niewątpliwą zaletą jest:
-szybkość,
-oszczędność,
-poufność.
Wymogiem merytorycznym tej opcji są wzajemne ustępstwa dwóch stron konfliktu. Dodatkowymi zaletami ugody jest: powaga rzeczy osądzonej (res iudicata), oraz traktowanie jej jak wyroku sądowego.
Koszty sądowe
Jeżeli jednak nie dojdzie do ugody nie należy się zbytnio tym martwić, gdyż koszty w gospodarczych sądach francuskich są w zasadzie zerowe, jedynie trzeba liczyć się z opłatą w wysokości 100 eur. jaki stanowi koszt dostarczenia pozwu przez komornika.
Zgodnie z art.700 c.c.f.(francuski kodeks cywilny) sędzia dla strony wygranej przyznaje określoną, ryczałtową kwotę.
Arbitraż-w ostatnim czasie zyskujący na popularności we Francji jest kosztowny (koszt wpisu, opłaty adwokata etc), stąd rzadko stosowany. Jak podkreślił Mec. Peczynski doradzanie przy bardzo ważnych umowach i specyficznych kontrahentach nie zawsze jest najlepszym rozwiązaniem.
Specyfika sądów gospodarczych
Wśród francuskich sądów gospodarczych zdecydowanie wyróżnia się Sąd Gospodarczy w Paryżu, który zdaniem prawników z kancelarii Copernic Avocats jest najlepszy pod względem merytorycznym (posiada dwie wyspecjalizowane izby w tym zakresie) również z tego względu, że rozpatruje bardzo dużą liczbę spraw o charakterze międzynarodowym.
Ciekawostką jest specyfika francuskich sądów gospodarczych, w których w Pierwszej Instancji nie ma sędziów zawodowych, a jedynie praktycy, wybierani z grona przedsiębiorców. Sędziowie zawodowi pojawiają się dopiero w postępowaniu apelacyjnym.
Co z odpowiedzialnością przewoźnika?
Przewoźnik jest odpowiedzialny za częściowe, lub całkowite zaginięcie towaru, jak również za jego uszkodzenie, które nastąpiło pomiędzy jego przyjęciem, a wydaniem (art.17).
Istnieją jednak w prawie francuskim (podobnie jak w Polskim ustawodawstwie) sytuacje, w których odpowiedzialność przewoźnika jest wyłączona. Do przyczyn egzoneracyjnych należą okoliczności, których przewoźnik nie mógł uniknąć i których następstwom nie mógł zapobiec.
Różne rozumienie pojęcia „siła wyższa”
Istnieją natomiast rozbieżności dotyczące pojęcia siły wyższej (vis maior) w polskim i francuskim systemie prawnym w kontekście kradzieży towarów.
Zgodnie z orzecznictwem francuskim "Utrata przesyłki na skutek rozboju połączonego z zatrzymaniem samochodu pod pozorem kontroli policyjnej jest wynikiem siły wyższej", co automatycznie zwalnia przewoźnika z odpowiedzialności.
Inną konstrukcję przyjął polski ustawodawca, według którego rozbój wchodzi w zakres sfery objętej ryzykiem przedsiębiorcy przewozowego ( uchwała Izby Cywilnej Sądu Najwyższego z dnia 13 grudnia 2007 roku).
Kwestia niewybaczalnego niedbalstwa
W orzecznictwie francuskim rażące niedbalstwo odpowiadało złemu zamiarowi. Zmiana nastąpiła w dniu 9 listopada 2009 r. kiedy wszedł w życie znowelizowany kodeks handlowy, zgodnie z którym jedynie niewybaczalne niedbalstwo jest równoznaczne ze złym zamiarem
Ta modyfikacja ustawowa jest bardzo korzystna dla przewoźnika, jednakże aby niewybaczalne niedbalstwo zaistniało muszą być spełnione kumulatywnie cztery warunki:
-rozmyślne niedbalstwo, które nie wynika ze zwykłej nieuwagi, ale ze świadomości decyzji,
-świadomość prawdopodobieństwa szkody,
-lekkomyślna akceptacja ryzyka,
-brak ważnego powodu.
Niewybaczalne niedbalstwo musi zostać udowodnione, jednakże jest ono ryzykiem, od którego można się ubezpieczyć.
Mecenas Iwona Jowik przywołała wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 2005 roku, w którym sąd uznał za rażące niedbalstwo postępowanie przewoźnika, który sam, bez wiedzy spedytora zmienił trasę przewozu, po czym w obawie przed opóźnieniem dostawy, nadał towar pocztą lotniczą.
W podobnej sytuacji rozpatrywanej przez sąd francuski wymagane byłoby wystąpienie wszystkich przesłanek rażącego niedbalstwa.
Mecenas Jowik podkreśla, iż dla francuskiego ustawodawcy interesy przewoźników są bardzo istotne, a wprowadzona do orzecznictwa Francji instytucja powództwa bezpośredniego mogłaby służyć za wzór polskiemu ustawodawcy.
Spotkanie prowadzili mec. Iwona Jowik i mec. Lucien Peczynski, wspólnicy kancelarii COPERNIC AVOCATS, adwokaci przy Izbach Adwokackich w Paryżu i Warszawie.
Anna Sergiej
Zobacz także: