Zniesienie odrębności postępowania w sprawach cywilnych, czyzwiększenie możliwości zarządzania procesem przez sędziego to główne cele opracowanego projektu ustawy o zmianie ustawy-Kodeks Postępowania Cywilnego.

Projekt racjonalizuje ogólne zasady postępowania cywilnego, w tym m.in. zmianę regulacji dotyczącej organizacji społecznych oraz zmiany w zakresie postępowania zabezpieczającego i egzekucyjnego.

Zmiany te mają na celu wyeliminowanie wielu trudności obserwowanych w praktyce, w tym ułatwienie eksmisji osób znęcających się nad rodziną.


Rozszerzenie przymusu adwokacko-radcowskiego

Jedną z proponowanych zmian dotyczy propozycji uregulowania kwestii, kto może być pełnomocnikiem procesowym oraz rozszerzenia przymusu adwokacko – radcowskiego w postępowaniu cywilnym.

Zgodnie z projektem pełnomocnikiem w postępowaniu cywilnym może być każda osoba fizyczna mająca zdolność procesową. Proponuje się usunięcie z Kodeksu postępowania cywilnego zamkniętego katalogu osób mogących być pełnomocnikami procesowymi. Proponowana zmiana dotyczy wyłącznie kręgu osób mogących występować za strony w postępowaniu cywilnym.

Nie dotyka ona natomiast kwestii podmiotów upoważnionych do świadczenia usług prawnych oraz zasad, na jakich usługi te są świadczone.


Projekt przewiduje również rozszerzenie zakresu przymusu adwokacko-radcowskiego. Przymus taki miałby obowiązywać w postępowaniu przed sądem okręgowym jako sądem pierwszej instancji, przed sądem apelacyjnym oraz przed Sądem Najwyższym.




Pełnomocnik w procesie cywilnym


Propozycja dotycząca pełnomocnika w postępowaniu cywilnym nie może zostać uwzględniona, ponieważ kierunek i zakres zmian proponowanych przez Ministra Sprawiedliwości w tym w przedmiocie zostały już określone w projekcie ustawy o państwowych egzaminach prawniczych.

Projekt ten został już przyjęty przez Komitet Rady Ministrów. Rozwiązanie zawarte w tym projekcie nadaje nowe brzmienie art. 87 § 1 k.p.c. określając krąg osób, które mogą być pełnomocnikami.

Proponowana regulacja wyłącza z katalogu osób, które obecnie mogą być pełnomocnikami, osoby sprawujące zarząd majątkiem lub interesami strony oraz osoby pozostające ze stroną w stałym stosunku zlecenia, a wprowadza w ich miejsce doradców prawnych jako pełnomocników w sprawach należących do właściwości sądów rejonowych.

Tytuł doradcy prawnego

W myśl projektowanej regulacji doradcą prawnym może być osoba, która uzyskała wpis na listę doradców prawnych. O wpis na tę listę może ubiegać się osoba, która ukończyła wyższe studia prawnicze w Rzeczypospolitej Polskiej i uzyskała tytuł magistra prawa lub ukończyła zagraniczne studia prawnicze uznane w Rzeczypospolitej Polskiej oraz uzyskała pozytywny wynik państwowego egzaminu prawniczego I stopnia.


Konieczność kompleksowych zmian w prawie


Zdaniem ministerstwa sprawiedliwości propozycja rozszerzenia przymusu adwokacko – radcowskiego na postępowanie przed sądem apelacyjnym oraz przed sądem okręgowym jako sądem pierwszej instancji, w obecnym stanie prawnym nie zasługuje na uwzględnienie. Taka zmiana wiązałaby się z koniecznością uprzedniego dokonania kompleksowych zmian w polskim systemie prawa, które zapewniłyby funkcjonowanie na rynku usług prawnych odpowiedniej liczby adwokatów i radców prawnych, oraz stworzenia spójnego z proponowanym rozwiązaniem systemu pomocy prawnej udzielanej z urzędu.






Prace MS nad większą dostępnością zawodów prawniczych

Minister Sprawiedliwości konsekwentnie podejmuje działania zmierzające do zwiększenia dostępności zawodów prawniczych oraz polepszenia sytuacji na rynku usług prawniczych. Wśród tych działań wskazać należy na :

1)ustawę z dnia 20 lutego 2009 r. o zmianie ustawy - Prawo o adwokaturze, ustawy o radcach prawnych oraz ustawy - Prawo o notariacie (Dz. U. Nr 37, poz. 286), która weszła w życie w dniu 25 marca 2009 r. (projekt ustawy został przygotowany przez Ministra Sprawiedliwości

Nowelizacja ta dostosowała ustawy samorządowe do wyroków Trybunału Konstytucyjnego z dnia: 19 kwietnia 2006 r., 8 listopada 2006 r. i 26 marca 2008 r. oraz zmieniła zasady naboru na aplikacje: adwokacką, radcowską i notarialną;

2) regulacje zawarte we wspomnianym wyżej projekcie ustawy o państwowych egzaminach prawniczych, który przewiduje ujednolicenie kryteriów naboru na aplikacje prawnicze poprzez wprowadzenie jednego państwowego egzaminu I stopnia oraz stworzenie absolwentom wyższych studiów prawniczych dodatkowych ścieżek dostępu do zawodów prawniczych.

3) projekt założeń do projektu ustawy o nieodpłatnej pozasądowej pomocy prawnej i informacji prawnej dla osób fizycznych, który w najbliższym czasie zostanie ponownie rozpatrzony przez Komitet Rady Ministrów.

Na tym etapie projekt nowelizacji Kodeksu postępowania cywilnego został skierowany do uzgodnień wewnątrzresortowych. Zawarte w projekcie propozycje zmian są przedmiotem szczegółowej analizy w Ministerstwie Sprawiedliwości.

Anna Sergiej