Jak wynika z przeprowadzonych w 2009 roku badań co 10 osoba w Polsce była ofiarą nękania. Jak do tej pory w polskim systemie prawnym zjawisko stalkingu nie jest jeszcze uregulowane ani w prawie karnym, ani cywilnym.

W Polskim systemie prawnym zjawisko stalkingu, czyli nękania nie jest jeszcze uregulowane ani w prawie karnym, ani w przepisach prawa cywilnego. Na świecie- w Stanach Zjednoczonych, Anglii, Niemczech , czy Holandia powstały oddzielne zapisy w kodeksie karnym penalizujące to zjawisko. We Włoszech trwają prace nad nowelizacją kodeksu i wprowadzeniem do niego artykułu definiującego stalking.

W Polsce ofiary stalkingu, czyli nękania nie mają odpowiednich narzędzi prawnych aby się przed nim bronić.

Czym jest stalking?

Definicja Stalkingu przyjęta przez Centrum Badań nad Stalkingiem w Polsce to: rozmowy telefoniczne, wysyłanie sms-ów, listów i e-maili; groźby, zachowania agresywne, śledzenie, nękanie, obserwowanie i szkodzenie. Zachowania te przyjmują charakter ciągły i powodują strach i skrępowanie.

Konsekwencje stalkingu są poważne. Według danych zgromadzonych przez Osservazione Nazionale dello Stalking (Narodowe Obserwatorium ds. Stalkingu we Włoszech – O.S.N 2006) w ciągu trzech lat (2003-2005) około 10% dokonanych zabójstw poprzedzonych było czynami rozpoznawanymi jako stalking.

Naruszenie wolności osobistej

Zjawisko stalkingu zaklasyfikowane zostało do form naruszenia wolności osobistej. Jest to model zachowania charakteryzujący się powtarzającymi się naruszeniami granic zarówno w sferze życia publicznego, jak i prywatnego jednej lub więcej osób. Inaczej mówiąc to powtarzalny ciąg zachowań podejmowanych przez napastnika w celu wywołania u prześladowanej przez niego osoby, stanu uzasadnionych obaw o bezpieczeństwo jej lub osób jej najbliższych.
Momentem kluczowym w zapobieganiu przekroczenia nienaruszalności osobistej jest przejście z kontaktu pośredniego (rozmowy telefoniczne, niemile widziane prezenty, sms-y, czy e-maile) do kontaktu bezpośredniego: bliskość fizyczna, odwiedzenie miejsca pracy, zachowania agresywne. Zachowania te świadczą o utracie kontroli przez prześladowcę, który, choć brzmi to niewiarygodnie, z anonimowego wielbiciela stać się może zabójcą.

Prawne uregulowania

Jako, że działania stalkerów wymierzone są m.in. w wolność, prywatność i intymność czy spokój ofiary a także mogą być przyczyną strat materialnych poprzez np. rezygnację ofiary z pracy, odpowiedzialność sprawców można opierać na statuującym ochronę praw osobistych Art. 24 k.c. Według § 1 bowiem osoba, której dobro osobiste jest zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania, chyba że nie jest o­no bezprawne; jeśli zaś dokonano już naruszenia może także żądać, by osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności można żądać by osoba naruszająca, złożyła oświadczenie odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie.

Ofiary stalkingu, których dobra osobiste zostały naruszone, w razie poniesienia szkód materialnych związanych ze stalkingiem, mogą więc żądać świadczeń odszkodowawczych od nękającej ich osoby na podstawie następujących przepisów kodeksu cywilnego.

Kara nagany za złośliwe dokuczanie

W chwili obecnej ofiary nekania mogą ewentualnie powołać się na art. 107 Kodeksu wykroczeń. Głosi on, że "kto w celu dokuczenia innej osobie złośliwie wprowadza ją w błąd lub w inny sposób złośliwie niepokoi, podlega karze ograniczenia wolności, grzywny do 1,5 tys. zł albo karze nagany".

Penalizacja stalkingu już wkrótce?



Instytut Wymiaru Sprawiedliwości przeprowadził w 2009 roku pierwsze w Polsce badania stalkingu. Badania przeprowadzone na grupie 10 tysięcy osób wykazały, że około 10 procent osób z tej grupy było dotkniętych działaniami nękaczy i obawiało się o swoje bezpieczeństwo. Raport, który wkrótce ma być przedstawiony będzie podstawą do zmian w prawie. Ministerstwo pracuje nad projektem penalizacji stalkingu, czyli włączenia nowego typu przestępstwa do kodeksu karnego.

Anna Sergiej