Zmniejszenie liczby pytań z 250 na 150, jednakowy test na aplikacje adwokacką i radcowską to niektóre ze zmian wprowadzonych przez ustawę o zmianie ustawy-Prawo o adwokaturze, o radcach prawnych i prawo o notariacie, która wchodzi w życie 25 marca 2009 roku.
Egzaminy wstępne na aplikacje adwokacką i radcowską odbędą się w tym samym dniu i na podstawie tego samego testu. Minister Sprawiedliwości powoła też jeden zespół do przygotowania pytań testowych. W jego skład wejdą przedstawiciele ministerstwa, Naczelnej Rady Adwokackiej oraz Krajowej Rady Radców Prawnych. Jedną ze zmian jest również obowiązek publikacji wykazu tytułów aktów prawnych będących podstawą testu – nie później niż 90 dni przed terminem egzaminu.
Nowelizacja daje szansę na przystąpienie do egzaminu otrzymają również osoby, które nie zdążą się obronić na 45 dni przed egzaminem. Wystarczy, aby do dnia, w którym upływa termin na zgłoszenie kandydata do komisji kwalifikacyjnej, kandydat uzyskał absolutorium. Szkolenia rozpoczną się 1 stycznia 2010 r. Aplikacja notarialna będzie trwać dwa i pół roku, adwokacka i radcowska - trzy lata.
Przepływ między zawodami prawniczymi
Projekt nowelizacji dotyczy egzaminów wstępnych na aplikacje: radcowską, adwokacką i notarialną, egzaminów zawodowych kończących tę aplikację oraz poszerzenia grupy uprawnionych do wpisu na listy adwokackie.
Na taką listę będą mogły zostać wpisane osoby, które przez trzy lata pełniły funkcje: asesora sądowego, asesora prokuratorskiego, referendarza sądowego, starszego referendarza sądowego, aplikanta sądowego, aplikanta prokuratorskiego, aplikanta sądowo-prokuratorskiego, asystenta sędziego, asystenta prokuratora. Ustawa przewiduje także możliwość wpisu na listę adwokacką doktorów nauk prawnych, którzy przez co najmniej trzy lata świadczyli pomoc prawną.
Likwidacja ustnych egzaminów zawodowych
Polski ustawodawca zlikwidował ustne egzaminy zawodowe, kończące aplikacje w odniesieniu do adwokatów, radców prawnych i notariuszy. Egzamin składał się będzie z testu, zawierającego 100 pytań oraz zadań do rozwiązania ocenianych w skali 2-6. Aby go zaliczyć, trzeba otrzymać - jak przewiduje 60 proc. testu oraz otrzymać pozytywną ocenę z zadań.
Jest to rozwiązanie, które porusza środowisko prawnicze, tym bardziej , że egzaminy ustne są powszechna praktyką w Unii Europejskiej- przeprowadzane są aż w 17 krajach europejskich.
W opinii organów samorządowych likwidacja ustnych egzaminów zawodowych może obniżyć jakość polskiego wymiaru sprawiedliwości, gdyż w niedługim czasie może się okazać, że adwokaci nie umieją np. przesłuchiwać świadków na sali sądowej i formułować logicznych wniosków.
Teoretyczny charakter aplikacji
Kolejne rozwiązanie wprowadzone przez nowelizację zakłada również likwidacje pięciomiesięcznych praktyk w sądach i prokuraturze. Rozwiązanie to krytykują organy samorządu adwokackiego i radcowskiego. Praktyki umożliwiały poznanie zasad funkcjonowania sądów, sposobu sporządzania uzasadnień, czyli umiejętności, które trudno jest przekazać podczas zajęć teoretycznych.
Samorząd radców prawnych pracuje nad nowym modelem aplikacji, który polegać będzie na intensyfikowaniu praktyk w kancelariach, planowane jest również wprowadzenie symulacji rozpraw sądowych. Działania te nie zastąpią jednak dotychczasowych praktyk w sądach.
Obawa przed obniżeniem poziomu usług
W ocenie NRA proponowane zmiany w zakresie szkolenia adwokatów, w tym m.in. skrócenie aplikacji, eliminacja praktyk zawodowych w sądach i prokuraturze i likwidacja egzaminu ustnego prowadzą do obniżenia poziomu świadczonej pomocy prawnej
Zasady opisane powyżej będą obowiązywać podczas egzaminu na aplikacje, którego termin został wstępnie zaplanowany na dzień 19 września 2009 roku.
Nowelizacja ustawy - Prawo o adwokaturze, o radcach prawnych i prawo o notariacie, przyjęta przez Sejm 20 lutego 2009 roku wchodzi w życie 25 marca 2009 roku.
Anna Sergiej
Zobacz także: