Istotnym głosem w dyskusji o zmianach w polskim prawie są przygotowane przez Samorząd Radców Prawnych założenia do debaty nad reformą wymiaru sprawiedliwości.
W dokumencie „Skuteczne prawo. Założenia do debaty nad reformą wymiaru sprawiedliwości” wydanym przez Krajową Izbę Radców Prawnych radcowie wskazują na konieczność gruntownej reformy polskiego wymiaru sprawiedliwości i przedstawiają swoje propozycje zmian.
Nowoczesność wymaga wprowadzenia zmian
Jak podkreślają radcowie w dokumencie wymiar sprawiedliwości powinien być dostosowany do potrzeb rynku XXI wieku.
Wśród podstawowych założeń projektu znalazło się:
-Oparcie edukacji prawniczej w szkołach średnich na nowych zasadach, odmiennych od aktualnie obowiązujących;
-Objęcie programem studiów prawniczych nauki prostych czynności prawnych, niezbędnych przy świadczeniu pomocy prawnej w nieskomplikowanych sprawach;
-Rozszerzenie dostępu do wiedzy o prawie i do wymiaru sprawiedliwości dla obywatela nie posiadającego wykształcenia prawniczego;
-Wprowadzenie nowych form wykonywania zawodu prawniczego, niewymagających odbycia aplikacji;
Nauka prawa już w liceum
Zdaniem autorów, budowanie świadomości prawnej powinno się zacząć już w szkole średniej. Zaproponowano inną wizję nauczania podstaw prawa w ramach przedmiotu „Wiedza o społeczeństwie”. Obecnie nauka ta opiera się na mówieniu o prawie hermetycznym, trudnym do opanowania językiem i to w zasadzie jedynie o zagadnieniach czysto teoretycznych. Zmiany umożliwiłyby zapoznanie ucznia z podstawowymi przepisami prawa, przydatnymi w codziennych problemach, jak na przykład prawa konsumenta.
Reforma studiów prawniczych
Samorząd radców prawnych zgłosił propozycję unormowania kwestii nauki prostych czynności prawnych, które odbywałaby się w ramach programu studiów prawniczych. W ten sposób magister prawa posiadałby przygotowanie do świadczenia pomocy prawnej w mniej skomplikowanych sprawach.
Powyższe uregulowanie pozwoliłoby na uporządkowanie rynku usług prawnych, na którym obecnie prostych porad prawnych udzielają, obok adwokatów czy radców prawnych, także osoby bez wykształcenia prawniczego, które spełniły jedyny warunek zarejestrowania działalności gospodarczej. Taki stan rzeczy wpływa na jakość oferowanych usług i sposób postrzegania wymiaru sprawiedliwości przez Polaków i stąd postulowane zmiany.
Elektroniczny system aktów prawnych
Dostęp do wiedzy prawniczej ma stanowić gwarancję dla proobywtelskiego interpretowania zasady Ignorantia iuris nocet. Skuteczną formą realizacji założenia powszechnego dostępu do informacji prawnych ma być w założeniu KIRP bezpłatny, elektroniczny system aktów prawnych. Jest to, jak przekonują autorzy dokumentu, obowiązek państwa. Konstytucyjny wymóg publikacji aktów prawnych stanowi niezbędne minimum, zaś budowa społeczeństwa obywatelskiego winna zakładać wysoką świadomość prawną obywateli. Założenie to ma swoje źródło badaniach opinii publicznej, przeprowadzonych na zlecenie KIRP, z których wynika, że o prawie wiemy bardzo niewiele.
Należy jednak wziąć pod uwagę działania, jakie już zostały w tej kwestii podjęte przez organy państwa, przede wszystkim Internetowy Systemu Aktów Prawnych.
Prawnicy bez aplikacji
Wprowadzenie zajęć praktycznych na studiach prawniczych ma być początkiem wprowadzenia zawodu prawnika bez aplikacji. „Pozwoli to na poszerzenie rynku usług prawnych o tych prawników, którzy zajmowaliby się, zgodnie z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego, sprawami mniejszej wagi, nie wymagającymi występowania przed sądem” – twierdzi KIRP.
Krajowa Rada Radców Prawnych wyraziła również gotowość skierowania do pomocy przeszkolonych przez samorząd zawodowy prawników, których praca miałaby mieć charakter „pro bono”.
Zobacz także: