ETS rozpoznał sprawę z zapytania belgijskiego sądu rozpatrującego skargi na odmowne decyzje w sprawie wypłaty zasiłku dla bezrobotnych. Sąd belgijski wystosował pytanie czy rodzice małoletnich obywateli Unii, nie będący jej obywatelami, mogą w oparciu o prawo UE przebywać i pracować w Belgii.
W ocenie Trybunału, obywatelstwo Unii wymaga, by państwo członkowskie zezwoliło obywatelom państwa trzeciego, będącym rodzicami dziecka, które posiada obywatelstwo tego państwa członkowskiego na pobyt i pracę w tym państwie. W razie odmowy prawa pobytu i pracy, dziecko będące obywatelem kraju członkowskiego, zostałoby pozbawione możliwości skutecznego korzystania z istoty praw związanych ze statusem obywatela Unii. Wymóg taki, znajduje zastosowanie nawet jeśli dziecko nigdy nie skorzystało z prawa do swobodnego przepływu na terytorium państw członkowskich.
Rozpoznawany stan faktyczny
Przedmiotowa sprawa dotyczyła Gerardo Ruiz Zambrano, obywatela Kolumbii, który wraz z małżonką, wystąpił o azyl w Belgii ze względu na toczącą się w Kolumbii wojnę domową. Władze belgijskie negatywnie rozpatrzyły wniosek małżeństwa i wydały nakaz opuszczenia terytorium Belgii.
Para jednak w dalszym ciągu zamieszkiwała w Belgii w oczekiwaniu na zakończenie postępowania w sprawie wniosku o zalegalizowanie pobytu. W tym czasie małżonka G. Ruiza Zambrany urodziła dwójkę dzieci, które uzyskały belgijskie obywatelstwo.
G. Ruiz Zambrano nie posiadał zezwolenia na pracę, jednak zawarł umowę o pracę na czas nieokreślony w pełnym wymiarze czasu pracy ze spółką z siedzibą w Belgii. Dzięki temu zatrudnieniu w chwili narodzin pierwszego dziecka, obywatela belgijskiego, dysponował wystarczającymi środkami na jego utrzymanie. Ponadto ta działalność zawodowa stanowiła podstawę do uiszczania składek na zabezpieczenie społeczne i do przekazywania odpowiednich składek przez pracodawcę.
W późniejszym czasie, G. Ruiz Zabrano był kilkakrotnie bezrobotny, co skłoniło go do złożenia wniosków o zasiłek dla bezrobotnych. Wnioski zostały rozpatrzone negatywnie. W ocenie władz belgijskich nie spełniał on warunków prawa belgijskiego w zakresie pobytu cudzoziemców i nie miał prawa, by pracować w Belgii.
Małżonkowie Ruiz Zambrano, jako wstępni obywateli belgijskich, złożyli też wniosek o zezwolenie na osiedlenie się w Belgii. Jednakże władze belgijskie oddaliły ten wniosek, przyjmując, że rozmyślnie nie podjęli oni odpowiednich kroków u władz kolumbijskich celem przyznania dzieciom obywatelstwa kolumbijskiego, a to wyłącznie w celu zalegalizowania własnego pobytu w tym państwie.
G. Ruiz Zambrano zaskarżył odmowne decyzje w przedmiocie wniosku o osiedlenie się i w przedmiocie wypłaty zasiłku dla bezrobotnych, uzasadniając między innymi, że jako wstępny małoletnich obywateli belgijskich powinien móc przebywać i pracować w Belgii.
Sąd pracy w Brukseli, rozpatrujący skargi na odmowne decyzje w sprawie wypłaty zasiłku dla bezrobotnych, zwrócił się do Trybunału Sprawiedliwości z pytaniem, czy G. Ruiz Zambrano może, w oparciu o prawo Unii, przebywać i pracować w Belgii. Poprzez to pytanie sąd belgijski chciał ustalić, czy prawo Unii znajduje zastosowanie do rozpatrywanego przypadku, nawet jeśli będące obywatelami belgijskimi dzieci G. Ruiza Zambrano nigdy nie skorzystały z prawa do swobodnego przepływu na terytorium państw członkowskich.
Rozstrzygnięcie Trybunału Sprawiedliwości
Trybunał przypomniał, że o ile regulowanie przesłanek nabycia obywatelstwa państwa członkowskiego wchodzi w zakres wyłącznej właściwości tego państwa, o tyle bezsporne jest, że urodzone w Belgii dzieci G. Ruiza Zabrano nabyły obywatelstwo belgijskie, a co za tym idzie, korzystają one ze statusu obywatela Unii.
W tym kontekście Trybunał stwierdził, że prawo Unii sprzeciwia się przepisom krajowym, których skutkiem byłoby pozbawienie obywateli Unii skutecznego korzystania z istoty praw przyznanych im w związku ze statusem obywatela Unii. Trybunał podnosi, iż odmówienie prawa pobytu osobie będącej obywatelem państwa trzeciego w państwie członkowskim zamieszkania jej małoletnich dzieci, będących obywatelami tego państwa członkowskiego, nad którymi sprawuje ona opiekę, a także odmowa przyznania takiej osobie zezwolenia na pracę, wywierałyby taki właśnie skutek.
Zdaniem Trybunału, odmowa prawa pobytu powodowałaby w rezultacie konieczność opuszczenia przez te dzieci terytorium Unii w celu towarzyszenia rodzicom. Analogicznie, jeśli rodzicom nie zostanie przyznane zezwolenie na pracę, istnieje ryzyko, że nie będą oni dysponować koniecznymi środkami dla pokrycia swoich potrzeb oraz potrzeb swojej rodziny, czego konsekwencją również byłaby konieczność opuszczenia przez ich dzieci, będące obywatelami Unii, terytorium Unii. W takich okolicznościach dzieci znajdą się faktycznie w sytuacji niemożności wykonywania istoty praw przyznanych im w związku ze statusem obywatela Unii.
Prawo Unii nie pozwala na odmowę prawa pobytu w państwie członkowskim
W tych okolicznościach Trybunał stwierdził, że prawo Unii sprzeciwia się temu, by państwo członkowskie odmówiło obywatelowi państwa trzeciego sprawującemu opiekę nad swoimi małymi dziećmi, będącymi obywatelami Unii, prawa pobytu w państwie członkowskim zamieszkania tych dzieci, którego są one też obywatelami. ETS stwierdził również, że odmowa zezwolenia na pracę temu obywatelowi państwa trzeciego, również jest w sprzeczności z prawem Unii. Obie te decyzje, faktycznie pozbawiałyby dzieci możności korzystania z istoty praw związanych ze statusem obywatela Unii.
Roma Opoka /ETS
Zobacz także: