W dniu 15 października 2009 roku odbyła się konferencja poświęcona wynikom badań przeprowadzonych przez TNS OBOP wśród studentów na temat przyszłości zawodów prawniczych.
Badania, którym poświecono konferencję, zostały przeprowadzone w dnia 1 – 9 października 2009 roku wśród studentów IV (54%) i V (46%) roku prawa z uczelni z całego kraju, m.in. Uniwersytetu Warszawskiego, UAM, UKSW, Akademii Leona Koźmińskiego, Uniwersytetu Śląskiego itd. W grupie badanych 15% zadeklarowało, że posiada w rodzinie prawnika. Na pytanie o to, jaką drogę kariery student wybrałby, gdyby egzaminy na aplikacje do zawodów prawniczych zostały zniesione 59% odpowiedziało, iż zdecydowałoby się na taką właśnie aplikację. Na aplikację ogólną (sędziowską i prokuratorską) chciałoby dostać się 27% pytanych, natomiast 7% wybrałoby zawód doradcy prawnego. Największe zainteresowanie budzi zawód adwokata (38%), następnymi w kolejności są: radca prawny (31%), notariusz (26%), sędzia (20%), prokurator (14%). Najmniej ciekawym zajęciem w opinii respondentów jest referendarz sądowy (2%).
Zdecydowana większość (87%) uważa, iż wydziały prawa powinny wprowadzić do programu studiów więcej zajęć praktycznych, takich jak przygotowywanie pism procesowych. Tylko 12% uważa, że uczenie tego jest zadaniem aplikacji prawniczych. Natomiast 60% popiera pomysł wprowadzenia egzaminu dającego uprawnienia doradcy prawnego w przypadku, gdy nastąpi zniesienie egzaminu wstępnego na aplikację. Pomysł ten nie znalazł poparcia w grupie 26%, natomiast 14% nie miało opinii w tej kwestii.
Wiele wydaje się mówić fakt, iż tylko 1% respondentów stwierdziło, iż studia wyższe bardzo dobrze przygotowują do reprezentowania klientów przed sądem. Miażdżącą przewagę mieli ci, według których zupełnie nie przygotowują (29%), przygotowują częściowo (33%), czy też przygotowują, ale tylko w części teoretycznej (36%).
Obecnie egzamin na aplikację prawniczą podobny do naszego przeprowadzają w Unii Europejskiej tylko Bułgaria, Irlandia i Rumunia. Na dzień dzisiejszy aplikacji nie ma na Malcie, w Islandii, Lichtensteinie, Estonii i w Hiszpanii.
Krajowa Rada Radców Prawnych w dniu 14 września, po przedstawieniu wyników egzaminu na aplikację, przedstawiła opinii publicznej zdanie, w którym stwierdziła, iż zniesienie egzaminu wstępnego na aplikację radcowską byłoby bardzo dobrym posunięciem. Równocześnie środowisko radców prawnych postuluje za szeroko zakrojonymi zmianami w dziedzinie wymiaru sprawiedliwości, mając również na uwadze dane, według których przeciętny obywatel nie ma dobrego zdania o sądownictwie, jak i systemie sprawiedliwości w ogóle.
Rada zauważa, że studia prawnicze nie przygotowują do praktykowania zawodu, w związku z czym potrzebne są zajęcia mające na celu przygotowanie absolwentów do wykonywania podstawowych, prostych czynności. W tym stanie rzeczy wzrośnie liczba osób, które będą mogły udzielać usług prawnych po zakończeniu studiów, bez potrzeby odbywania aplikacji. Powstaje w związku z tym pytanie jak ma wyglądać aplikacja w przyszłości. Środowisko radców uważa, iż „absolutnie niezbędnym jest dalsze utrzymanie aplikacji jako najbardziej rozpowszechnionego w Europie systemu kształcenia wysoko wyspecjalizowanych prawników”. Praktyka, jaką uzyskać może przyszły prawnik pod opieką doświadczonych patronów, jest w ich opinii nie do zastąpienia. Jednakże sam system wymaga pewnych zmian. Prawnik w przyszłości powinien dysponować wiedzą, która pomoże mu nie tylko w udzielaniu porad, uczestnictwie procesowym, ale również w udziale w podejmowaniu przez klienta decyzji.
Na konferencji zaprezentowano także wywiad z Juan Fernando Lopezem Aguilarem, Ministrem Sprawiedliwości Królestwa Hiszpanii w latach 2004 – 2007, aktualnie przewodniczącym Komisji Wolności Obywatelskich, Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych. Dotyczył on uchwalenia i wprowadzenia w życie w Hiszpanii ustawy 34/2006. Do tego czasu do otwarcia kancelarii nie potrzebne było odbywanie aplikacji, wystarczał sam tytuł magistra prawa. Powodem zmian była chęć wprowadzenia pewnego minimalnego standardu jakości udzielanych przez adwokatów porad, popartych ich doświadczeniem praktycznym. Akredytacja zawodowa miała służyć przede wszystkim sprawdzaniu kwalifikacji zawodowych, minister zapewniał, iż chciano mieć pewność, że nie będzie to w żaden sposób bariera finansowa ani społeczna do wykonywania czynności adwokackich. Egzaminy przygotowują wspólnie ministerstwo sprawiedliwości, ministerstwo edukacji oraz fachowy i uniwersytety, wyłączając tym samym udział adwokatów na rzecz państwa. Ustawa obowiązywać będzie od 2011 roku.
Temat aplikacji poruszany jest od dłuższego czasu. Z pewnością debata publiczna uległa ożywieniu po niedawnej propozycji Krajowej Rady Radców Prawnych, znajdując swych zwolenników jak i przeciwników. Z jednej strony zniesienie egzaminów na aplikację otwiera do niej drogę, z drugiej istnieje obawa, że takie otwarcie będzie zbyt szerokie i barierą do wymarzonego zawodu stanie się egzamin końcowy.
W konferencji wzięli udział Maciej Bobrowicz, Prezes Krajowej Rady Radców Prawnych, Urszula Krassowska z TNS OBOP ora Karolina Kołakowska, Przewodnicząca ELSA.
Zobacz także: