Europejski Trybunał Praw Człowieka w Strasburgu wydał wyrok ustalając tym samym nowy standard w zakresie możliwości identyfikowania autorów niektórych, niosących szczególne zagrożenie dla jednostki informacji zamieszczanych w Internecie.
W 1999 r. w internetowym serwisie randkowym zostało opublikowane ogłoszenie „w imieniu” 12-letniego chłopca, zawierające jego dane osobowe: wiek, rok urodzenia, rysopis, link do jego strony internetowej (wraz ze zdjęciem i numerem telefonu). Z treści anonsu wynikało, że chłopiec chciałby poznać jakiegoś innego chłopca w swoim wieku, albo starszego. Do chłopca zgłosił się dużo starszy mężczyzna, który chciał się z nim spotkać. Interwencję podjął ojciec dziecka – zażądał od policji identyfikacji sprawcy (autora anonsu). Operator odmówił podania adresu IP powołując się na prawo telekomunikacyjne. Policja zwróciła się do sądu o zobowiązanie operatora do ujawnienia adresu IP, ale ten stwierdził brak podstawy prawnej do takiego działania w fińskim prawie. Mężczyzna, który zgłosił się do chłopca został zidentyfikowany. Nie została natomiast zidentyfikowana osoba, która zamieściła anons. Ojciec dziecka złożył skargę do ETPCz zarzucając naruszenie prawa do prywatności przez władze Finlandii (art. 8 Konwencji) oraz brak skutecznego środka prawnego, który umożliwiłby identyfikację sprawcy przestępstw internetowych, co jest sprzeczne z art. 13 Konwencji.
Opinia Fundacji
Helsińska Fundacja Praw Człowieka przedstawiła w tej sprawie „opinię przyjaciela sądu”. Uwaga została zwrócona na potrzebę ustalenia przez Trybunał odpowiedniego standardu w odniesieniu do identyfikowania osoby, która umieszcza ogłoszenia/informacje o treści mogącej naruszać prawa innych osób. Problem, który ilustruje sprawa K.U. nie dotyczy jedynie Finlandii. Zdaniem HFPC istniejące w Polsce przepisy prawne są w tym zakresie niewystarczające. Przykładowo, zniesławienie jak i znieważenie są przestępstwami ściganymi z oskarżenia prywatnego i w akcie oskarżenia konieczne jest wskazanie osoby oskarżonego (art. 487 kodeksu postępowania karnego, ) także wtedy gdy miało to miejsce przy użyciu Internetu (kpk nie zawiera tutaj osobnej regulacji). W praktyce jest to zadanie bardzo trudne i niewykluczone, że Policja powinna pokrzywdzonemu w niektórych przypadkach pomóc, ale co do tego, czy ma taki obowiązek istnieje spór wśród prawników.
Wyrok ETPCz
W wyroku ETPCz stwierdził naruszenie art. 8 Konwencji przez Finlandię. Zdaniem Trybunału państwo ma nie tylko obowiązek powstrzymania się od ingerencji w życie prywatne jednostki, ale ma także pozytywny obowiązek polegający na stworzeniu środków prawnych ochrony życia prywatnego jednostki, również wtedy, gdy w grę wchodzą relacje między jednostkami. Państwo ma swobodę wyboru tych środków, jednak skuteczne odstraszanie od popełniania poważnych przestępstw, gdzie w grę wchodzą podstawowe aspekty życia prywatnego wymaga przyjęcia odpowiednich regulacji z zakresu prawa karnego. Trybunał podkreślił, że w tej sprawie ogłoszenie było tego typu, że nie tylko miało charakter zniesławiający (tak zakwalifikowano ten czyn w prawie fińskim), ale stwarzało zagrożenie dla fizycznej i psychologicznej integralności skarżącego, co było szczególnie dotkliwe biorąc pod uwagę jego młody wiek.
Ponadto, Trybunał uznał, że niewystarczająca była w tym wypadku istniejąca w fińskim prawie możliwość dochodzenia odpowiedzialności jedynie od operatora. Konieczne było istnienie mechanizmu odpowiedzialności właściwego sprawcy przestępstwa (osoby, która zamieściła anons).
Mimo iż wolność wypowiedzi i poufność komunikacji są istotnymi wartościami i użytkownicy Internetu powinni mieć gwarancje, że ich prywatność i swoboda wypowiedzi będę chronione, to taka gwarancja nie może mieć charakteru absolutnego i w określonych sytuacjach, takich jak zapobieganie przestępstwom czy ochrona praw i wolności innych osób może doznawać ograniczeń.
Wyrok w sprawie K.U. wskazuje na konieczność przyjęcia przez polskiego ustawodawcę odpowiednich regulacji prawnych.
HFPC/AS
Zobacz także: