Prawomocne orzeczenie będące nadaniem klauzuli wykonalności aktu notarialnego przez sąd, wiąże powyższy organa oraz strony i inne sądy i winno być brane przez drugą instancję pod uwagę. Nie może być ono pomijane, gdyż osoba będąca dłużnikiem w związku z nadaniem wspomnianej klauzuli, zwolniła by się z e zobowiązania.

Sąd Najwyższy rozpatrywał spór pomiędzy Bre Leasnig sp. z. o.o. w Warszawie a pozwanymi w sprawie, która toczyła się o uznanie czynności prawnej za bezskuteczną. Chodziło mianowicie o umowę sprzedaży, mocą której matka przeniosła na córkę własnościowe spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego. Powód wnosił bowiem ,iż został jako wierzyciel pokrzywdzony i zaszły przesłanki do dochodzenia roszczeń na drodze skargi paulińskiej.

14.03.2003 roku Bre Leasing, będący strona powodową, zawarł z ojcem pozwanej umowę leasingu, której przedmiotem był pewien produkt. Wierzytelność zabezpieczono na trzy sposoby : wekslem własnym In blanco, wystawionym przez żonę leasingobiorcy, hipoteką w związku którą mocą aktu notarialnego przenoszone było na własność leasingodawcy własnościowe spółdzielcze prawo do lokalu, poddaniem się przez małżonków dobrowolnej egzekucji z rat leasingowych. Wspomniany weksel został wystawiony przy zawarciu umowy leasingu.

Przedmiot umowy leasingu nie został jednak dostarczony na czas i następstwem wspomnianej sytuacji był opóźnienie z płatnością rat.

Rok później małżonkowie ustalili rozdzielność majątkowa, nastąpił podział majątku wspólnego, a własnościowe spółdzielcze prawo do lokalu znalazła się w części przypadającej żonie. Mężowi zostało natomiast w udziale przedsiębiorstwo , które wniósł jako aport do IRMEX spółki z.o.o. w kwietniu 2004. Pół roku później został ustanowiony aneks do umowy ze wspomniana spółką, która przejmowała na siebie wszelkie prawa i obowiązki związane z przedsiębiorstwem swego kontrahenta. Został podpisany także kolejny aneks, w którym określono sposób i termin płatności rat leasingowych.

Po zajściu powyższych zdarzeń nastąpiło dostarczenie przedmiotu umowy leasingu.

Rok później, powód wystąpił o nadanie klauzuli wykonalności aktowi notarialnemu, w związku z niewywiązywaniem się przez małżonków z płatności rat leasingu. Klauzulę nadał sąd rejonowy w Słupsku.

W październiku 2005 roku matka zbyła na rzecz córki własnościowe spółdzielcze prawo do lokalu a sierpniu spółka IRMEX ogłosiła upadłość.

Sąd rejonowy w Słupsku uwzględnił powództwo Bre Leasing i ustalił iż poprzednia właścicielka mieszkania była nadal dłużniczką wobec strony powodowej, gdyż poręczyła za zobowiązanie męża związane z prowadzonym przedsiębiorstwem mimo iż zostało ono wniesione jako aport do spółki.

Sąd okręgowy w Gdańsku natomiast uwzględnił apelację strony pozwanej od wyroku pierwszej instancji. Uzasadnił iż w momencie dokonywania transakcji z córką, matka nie była już dłużniczką powoda .Z chwilą bowiem wniesienia aportu do spółki z. o.o. i wejściu przez nią w kontakty związane z umowa leasingu ze strona powodową , doszło do zmiany i w związku z powyższym leasingobiorca zwolnił się z długu. Zobowiązanie i także przeszło bowiem na Bre Leasing. Na podstawie art. 525 k.c. poręczenie, ustanowione przez żonę wygasło. Nie było więc przesłanek do wystąpienia ze skargą paulińską.

Powód wniósł skargę kasacyjną do Sądu Najwyższego, powołując się na naruszenie przepisów prawa materialnego i procesowego, podnosząc iż jego wierzytelność nadal istnieje i zachodzą przesłanki niezbędne do uznania skargi paulińskiej. W dalszym ciągu istnieje bowiem zabezpieczenie umowy leasingu. Pełnomocnik reprezentujący Bre Leasing podnosił ,l iż błędnie był stanowiska sądu okręgowego że gdy przedmiot umowy leasingu nie został wydany , w związku z czym w przypadku aportu przedsiębiorstwa do spółki, poprzednia umowa wygasa. Powód wykazał istnienie zobowiązania , umożliwiającego mu skuteczne dochodzenie w postaci skargi paulińskiej i na drodze postępowania egzekucyjnego należności.

Sąd Najwyższy uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania sądowi okręgowemu w Gdańsku. Argumentował bowiem iż orzeczenie drugiej instancji naruszył art. 365 paragraf 1 k.p.c., zgodnie z którym prawomocne orzeczenie wiąże nie tylko strony i sąd, który je wydał , lecz także inne sądy oraz inne organy państwowe i organy administracji publicznej, a w wypadkach przewidzianych w ustawie także inne osoby.

W powyższym przypadku prawomocnym orzeczeniem sądu rejonowego było nadanie klauzuli wykonalności i winno być ono brane po uwagę przez drugą instancje, która ograniczyła swe badanie w powyższym zakresie. Żona leasingobiorcy był z pewnością dłużniczką, gdyż aktowi notarialnemu nadano klauzulę wykonalności, a jedyna droga do jej podważenia jest powództwo z art. 840 k.p.c.

Sygn.Akt IV CSK 95/08

Katarzyna Żółkowska