Ustawodawca lawinowo mnoży pozakodeksowe przepisy karne gospodarcze. Ich obecna liczba, która zresztą od kilkunastu lat sukcesywnie wzrasta, obejmuje obecnie już ponad 300 rodzajów przestępstw. Resort sprawiedliwości opracowuje zmiany, które mają zmienić tą sytuację.
Ministerstwo sprawiedliwości przygotowało projekt założeń do projektu ustawy o ograniczeniu prawa karnego, który ma na celu weryfikację przepisów karnych regulujących odpowiedzialność za przestępstwa gospodarcze.
Jak podkreśla Ministerstwo Sprawiedliwości w Polsce mamy największą w Europie liczbę przepisów karnych dotyczących działalności gospodarczej. W większości ustaw szczególnych regulujących aspekty prowadzenia działalności gospodarczej, są opisane przestępstwa lub wykroczenia, z kolei w innych państwach wystarczające są ogólne przepisy karne- zaznacza resort.
Jak informuje Ministerstwo Sprawiedliwości w wyniku przeprowadzonych konsultacji założeń, otrzymano około 200 pisemnych odpowiedzi. Przedstawione uwagi są przedmiotem analizy służącej doprecyzowaniu koncepcji projektu. Projekt założeń uwzględniający wyniki konsultacji ma być opracowany do połowy maja 2012 roku.
Zobacz: BCC popiera działania deregulacyjne
Nieprawdziwe oświadczenia majątkowe
Przygotowane w Ministerstwie Sprawiedliwości założenia zakładają wykreślenie art. 14 ust. 1 i 2 ustawy o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej. Przepis ten określa przestępstwo złożenia nieprawdziwego oświadczenia o działalności gospodarczej prowadzonej przez małżonka w trakcie pełnienia funkcji oraz oświadczenia o swoim stanie majątkowym. W opinii autorów projektu czyn taki wypełnia znamiona czynu zabronionego z art. 271 § 1 k.k., określającego przestępstwo poświadczenia nieprawdy. Oznacza to, że podanie nieprawdy w oświadczeniu majątkowym przez osobę pełniącą funkcję publiczną nawet po uchyleniu tego przepisu nadal byłoby karalne.
Ujawnienie tajemnicy bankowej
Przygotowane w Ministerstwie Sprawiedliwości założenia zakładają wykreślenie art. 171 ust. 5 Prawa bankowego. Przepis ten określa przestępstwo naruszenia tajemnicy bankowej. Zdaniem autorów jest on jednak zbędny, gdyż przepis art. 266 k.k. określa przestępstwo naruszenia tajemnicy służbowej.
Ujawnienie tajemnicy skarbowej
Projekt założeń zawiera także propozycje wykreślenie art. 306 (§ 1-4) Ordynacji podatkowej. W opinii autorów przepisy te są również zbędne, gdyż określone w nich przestępstwa mogą być ścigane na podstawie art. 266 k.k., który określa przestępstwo naruszenia tajemnicy służbowej.
Wprowadzanie w błąd co do składu jakości towarów
Przygotowane w resorcie sprawiedliwości założenia przewidują również wykreślenie art. 25 ust. 1 ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Obecnie przepis ten sankcjonuje karnoprawnie czyn nieuczciwej konkurencji wskazany w art. 10 ust. 1 ustawy. Ustawodawca dodaje przy tym skutek karalny w postaci narażania klientów na szkodę. Taka konstrukcja jest wadliwa, albowiem uzależnia się odpowiedzialność karną nie od samego fałszowania towaru lub usługi, lecz od wystąpienia faktycznej konsekwencji takiego zachowania- zauważają projektodawcy. Ponadto zgodnie z wymogami ustawy konsument sam ma zidentyfikować fałszerstwo towaru i wykazać inicjatywę procesową. W istocie, chodzi tutaj nie o fałszywe oznaczenie towaru lub usługi, lecz o jego obrót, bo tylko w ten sposób naraża się klientów na szkodę. Wtedy jednak w opinii projektodawców odpowiednie są normy określone w art. 134 (wykroczenie oszustwa konsumenckiego) albo art. 286 K.k. (przestępstwo oszustwa).
Niezrozumiałe jest pominięcie w tym przepisie karnym czynów nieuczciwej konkurencji z art. 8 oraz art. 10 ust. 2 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji – uważają autorzy.
W omawianym zakresie występuje rażąca niespójność w karnoprawnym systemie ochrony interesów konsumenta. Przepis art. 25 ust. 1 określa wykroczenie. Tymczasem podobne przepisy art. 306 K.k. oraz art. 305 ust. 1 ustawy Prawo własności przemysłowej, określają przestępstwo. W ten sposób niepotrzebnie dochodzi do osłabienia karnoprawnej ochrony zasady uczciwej konkurencji w obrocie gospodarczym- uważają autorzy projektu.
W opinii projektodawców właściwą konstrukcję i treść ma tutaj syntetyczny przepis art. 306 K.k., określający ścigane „z urzędu" przestępstwo fałszowania oznaczenia towaru. Zdaniem projektodawców wymaga on jednak korekty w kilku punktach.
Zobacz: Przedsiębiorcy pozytywnie oceniają unijną reformę przepisów dotyczących danych osobowych
Prowadzenie działalności bankowej bez zezwolenia
Zdaniem autorów założeń przepisy art. 171 ust. 1 i 2 Prawa bankowego, określające przestępstwa polegające na prowadzeniu nieuprawnionej działalności bankowej uznać należy za zasadne, konieczna jest jednak modyfikacja sankcji karnej przyjętej w tym przepisie i dostosowanie jej do systemu sankcji karnych. Przyjmując za właściwą ocenę karygodności takiego zachowania odpowiadającą w maksymalnym zakresie karze pozbawienia wolności do lat 3, należałoby przy niej pozostać- uważają. Jednak w przypadku przyjęcia generalnej klauzuli odpowiedzialności karnej, zbędny staje się przepis art. 171 ust. 3 - wskazują.
Prowadzenie doradztwa podatkowego bez uprawnień
Przygotowane w Ministerstwie Sprawiedliwości założenia zakładają wykreślenie art. 81 ust. 1 i 2 ustawy o doradztwie podatkowym. Przepis ten zasadniczo wprowadza karalność za nieuprawnioną działalność gospodarczą związaną z doradztwem podatkowym. W opinii autorów każdy, na swoją odpowiedzialność i ryzyko, ma prawo wybrać sobie do doradzania w zakresie podatków jakikolwiek podmiot, nawet nieuprawniony. Jeżeli wybór ten związany jest z domniemaniem prowadzenia przez doradzającego działalności uprawnionej, w sytuacji, gdy w rzeczywistości tak nie jest, to osoba prowadząca takie doradztwo popełnia przestępstwo oszustwa z art. 286 § 1 K.k. - zauważają autorzy.
Jak czytamy w komunikacie resortu sprawiedliwości intencją Ministerstwa Sprawiedliwości nie jest zdepenalizowanie niektórych przestępstw gospodarczych, a zracjonalizowanie przepisów karnych regulujących odpowiedzialność karną za przestępstwa gospodarcze oraz ich uporządkowanie i zweryfikowanie.
Paulina Szewioła
Zobacz także: