Sąd Najwyższy wydał wyrok w sprawie spornych gazociągów, zaopatrujących w gaz miejscowości w Kotlinie Kłodzkiej, zaznaczając iż właściciele gruntów pod którymi one przebiegają, nie mogą żądać ich usunięcia.

Do Sądu Najwyższego (SN) trafiła po raz drugi, wielokrotnie rozpoznawana już w niższych instancjach, sprawa dotycząca sporu o dwa gazociągi, które zaopatrują w gaz wiele miejscowości położonych w Kotlinie Kłodzkiej. Zostały one zbudowane w 1971 i w 1993 na podstawie odpowiednich decyzji administracyjnych, zgodnie z planem zagospodarowania przestrzennego. Ich właścicielem początkowo był Skarb Państwa (SP) i później trafiły w ręce prywatnych przedsiębiorców, którzy są pozwanymi w sprawie. Skargę kasacyjna przeciwko nim złożyli bowiem właściciele gruntów rolnych, pod którymi oba gazociągi przebiegają.

W czasie gdy sprawa po raz pierwszy przechodziła przez dwuinstancyjny tok, sądy oddaliły żądanie, gdyż demontaż urządzeń jest niemożliwy, bowiem dostawy gazu dla ludności położonej na wspominanym terenie zostałyby odcięte. Ponadto gazociągi zgodnie z odpowiednimi decyzjami a poprzedni właściciel nie kwestionował potrzeby ich usunięcia.

SN pierwszy raz rozpoznając skargę kasacyjną powodów ,uwzględnił ją i przekazała sprawę do ponownego rozpatrzenia sądowi apelacyjnemu. Podkreślił iż istnienie decyzji administracyjnych nie może być traktowane równoznacznie ze zgoda właściciela. Zaznaczył także iż powodowie z muszą zdawać sobie sprawę iż zaprzestanie dostarczania gazu jest niemożliwe a ich własność jest oczywiści prawem bezwzględnym o granicach wyznaczonych przez art. 140 kodeksu cywilnego (k.c.).

Sąd niżej instancji, rozpatrując kontrowersyjna kwestię po raz wtóry, dopuścił dowód z opinii biegłego, który stwierdził iż istnieje techniczna możliwość przesunięcia gazociągów. Nakazano więc przedsiębiorstwom usunięcie ich i dodano iż pozwani nie mogą wykazać się żadnym prawem obligacyjnym do gruntów.

Kolejno jednakże w sądzie apelacyjnym uznano przesunięcie gazociągów oznaczać będzie obciążenie innych nieruchomości i ponadto koszt przedsięwzięcia znacznie przewyższa wartość gruntów powodów.

W skardze kasacyjnej, rozpatrywanej kolejny raz przez SN, powodowie podnoszący roszczenie negatoryjne, uznali iż zostali trwale pozbawieni ochrony z art. 222 k.c a pozwani naruszają zasady współżycia społecznego.

Pełnomocnik strony pozwanej zasygnalizował natomiast iż wkrótce do kodeksu cywilnego zostanie wprowadzony przepis dotyczący służebności przesyłu, która to instytucja wykluczyłaby możliwość żądania usunięcia gazociągów.

Sąd Najwyższy oddalił skargę kasacyjną, zaznaczając iż usunięcie urządzeń jest niemożliwe i nazbyt kosztowne. W związku z powyższym właściciele gruntów nie są jednak pozbawienia możliwości korzystania z nich, ale ich własność jest prawem bezwzględnym, lecz nie absolutnym. Trwanie przy ich roszczeniu nie znajduje ochrony. Powodowie mieli ponadto możliwość skorzystania z innych rozwiązań zasugerowanych przez sąd okręgowy tj.: ubieganie się o stosowne odszkodowanie, ustanowienie służebności, bądź wykup gruntów.

Sygn.Akt VCSK 52/08

Katarzyna Żółkowska