Warunki pozbawienia wolności, prawa więźniów i ich zabezpieczenie, traktowanie poszczególnych grup więźniów oraz rozwiązania prawne dotyczących opieki zdrowotnej to przedmiot konferencji nt. „Polepszenie warunków w więzieniach poprzez efektywny monitoring i tworzenie standardów”, zorganizowanej w związku z przewodnictwem Turcji w Komitecie Ministrów w Radzie Europy.
Rada Europy z zadowoleniem przyjęła wprowadzone w Polsce rozwiązania oraz ich skuteczność.
Celem podniesienia bezpieczeństwa i efektywnego przeciwdziałania samobójstwom w izolacji więziennej w Polsce podjęto działania na płaszczyźnie organizacyjnej (działalność legislacyjna) i merytorycznej (szkolenia specjalistyczne).
Monitoring skazanych
W znowelizowanej ustawie Kodeks karny wykonawczy z dnia 18 czerwca 2009r. (Dz.U.09.115.963 zmieniający nin. ustawę z dniem 22 października 2009r.), w art. 1 pkt 1, odnoszącym się do art. 73a kodeksu karnego wykonawczego, wprowadzono rozwiązania, które pozwalają na wykorzystywanie monitoringu kamer telewizji przemysłowej do kontroli zachowania skazanego w czasie pobytu w zakładzie karnym lub areszcie śledczym.
Ponadto, z dniem 22 października 2009r. weszło w życie rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 16 października 2009r. w sprawie rodzaju urządzeń i środków technicznych służących do przekazywania, odtwarzania i utrwalania obrazu lub dźwięku z monitoringu w zakładach karnych.
Szczególna ochrona osadzonych
Kolejnym krokiem mającym na celu zwiększenie bezpieczeństwa osobistego szczególnej kategorii osób przebywających w zakładach karnych i aresztach śledczych, które występują jednocześnie jako ważni uczestnicy w trwających postępowaniach karnych jest projekt z dnia 25 marca 2010r. ustawy - Kodeks karny wykonawczy (przepisy wchodzą w życie 26 marca 2011 r.).
Określone przez projektodawcę warunki, w jakich będą przebywać szczególnie chronieni skazani i tymczasowo aresztowani w zakładach karnych oraz aresztach śledczych, mają na celu zwiększenie ich bezpieczeństwa, poprzez m.in. ograniczenie możliwości dostępu do nich osób trzecich (współosadzeni, osoby przybywające na widzenia), a także zintensyfikowanie kontroli ich zachowania podczas pobytu w jednostce penitencjarnej (np. oddzielne spacery, kontrola przy każdym wejściu i wyjściu z oddziału mieszkalnego lub celi).
Zmiany w art. 1 pkt 1 wprowadzają do Kkw nową instytucję szczególnej ochrony skazanych (art. 88d). Objęci nią zostaną wszyscy skazani, uczestniczący jako oskarżeni, świadkowie lub pokrzywdzeni w takim postępowaniem karnym, które niesie dla nich poważne zagrożenie życia lub zdrowia. Szczególna ochrona polegać będzie na przeprowadzaniu wzmożonej kontroli stanu zdrowia skazanego, objęciu go wzmożoną opieką psychologiczną, przeprowadzaniu jego kontroli osobistej i kontroli cel i wszystkich innych pomieszczeń, w których przebywa, a także przeprowadzaniu stałego nadzoru i cenzury jego korespondencji oraz wzmożonego dozoru ograniczonej liczby widzeń i kontroli rozmów telefonicznych. W ten sposób administracja jednostki penitencjarnej obejmie szczególnym, tzn. bardziej systematycznym i szczegółowym, nadzorem określoną grupę osadzonych. Ich stan zdrowia fizycznego i psychicznego, w odróżnieniu od pozostałych skazanych, którzy – co oczywiste – również mają zagwarantowaną bezpłatną opiekę medyczną i psychologiczną, podlegać będzie wzmożonym monitorowaniu i to bez względu na zgłaszane przez osadzonych lub zaobserwowane przez administrację jednostki penitencjarnej dolegliwości i objawy chorobowe. W trakcie pobytu w zakładzie karnym szczególnie chronieni skazani będą przeszukiwani przy każdym opuszczaniu oddziału mieszkalnego i po powrocie do niego. Podobnie postępować się będzie z celami i innymi pomieszczeniami, w których będą oni przebywać.
Instytucja Dyrektora Generalnego Służby Więziennej
W sierpniu 2010 r. weszła w życie nowa Instrukcja Dyrektora Generalnego Służby Więziennej, nr 16/2010 w sprawie zapobiegania samobójstwom osób pozbawionych wolności, która porządkuje dotychczasowe działania i wyznacza czytelne kryteria postępowania w sytuacji zagrożenia samobójstwem osadzonego. Ujednolicenie procedury postępowania z osobami zagrożonymi samobójstwem przyczyniło się do wyeliminowania wielu nieprawidłowości związanych z tworzeniem instrukcji działań profilaktycznych, zapobiegających samobójstwom w jednostkach penitencjarnych.
Przeciwdziałanie samobójstwom w celach
W 2010 r. zintensyfikowano działania profilaktyczne w zakresie zapobiegania samobójstwom osadzonych. Przygotowano i zrealizowano szkolenia specjalistyczne dla wszystkich psychologów penitencjarnych, pracujących w zakładach karnych i aresztach śledczych. Zapobieganie samobójstwom jest również tematem szkoleń specjalistycznych dla wychowawców i funkcjonariuszy pionu ochronnego. W dalszym ciągu kontynuowane są szkolenia wychowawców w dziedzinie negocjacji w sytuacjach kryzysowych (w jednostkach penitencjarnych jest już przeszkolonych 230 negocjatorów).
Wyniki działań
Podjęte działania przynoszą oczekiwane, pozytywne skutki. Należy podkreślić, że od 1 stycznia 2009 r. do 28 grudnia 2009 r. w jednostkach penitencjarnych odnotowano 38 samobójstw osadzonych. Po wdrożeniu profesjonalnych procedur i programów przez Służbę Więzienną, od 1 stycznia 2010 r. do 28 grudnia 2010 r. odnotowano 31 samobójstw.
2010 rok okazał się w zakresie przeludnienia zakładów karnych i aresztów śledczych czasem przełomu. 21 czerwca 2010 r. po raz pierwszy od 10 lat zaludnienie jednostek penitencjarnych nie przekroczyło normatywnej pojemności i wynosiło 99,8%
Na dzień 23 grudnia 2010 r. liczba osadzonych zakwaterowanych w oddziałach mieszkalnych zakładów karnych lub aresztów śledczych oraz w podległych im oddziałach zewnętrznych nie przekroczyła w skali kraju ogólnej pojemności tych zakładów i wynosiła 96,7%.
W jednostkach penitencjarnych przebywało ogółem 78 497 osadzonych. Dla porównania w 2009 r. przebywało tam 83 791 osadzonych., w 2008 r. – 82 882, w 2007 r. – 87 462, a w 2006 r. – 88 374 osadzonych.
PS/źródło:MS
Zobacz także: