W dniu 20 grudnia 2010 roku w Ministerstwie Sprawiedliwości odbyła się uroczystość jubileuszu 20-lecia powołania sądów apelacyjnych, w której udział wzięli Minister Sprawiedliwości Krzysztof Kwiatkowski, prezesi sądów apelacyjnych, Andrzej Rzepliński – Prezes Trybunału Konstytucyjnego, Stanisław Dąbrowski – pierwszy prezes Sądu Najwyższego oraz Roman Hauser – prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego.
Jak podkreślił w swoim wystąpieniu Minister Sprawiedliwości proces wielkich przemian politycznych ponad dwadzieścia lat temu nie mógł ominąć trzeciego obok władzy ustawodawczej i władzy wykonawczej filaru państwa – władzy sądowniczej. Umacnianie sądownictwa rozpoczęto od zagwarantowania jego podstawowego atrybutu, wyróżniającego wymiar sprawiedliwości spośród innych organów państwa, czyli niezawisłości.
Na fundamencie przeobrażeń sądownictwa, a w szczególności na tle zmian jakie zaszły w Sądzie Najwyższym, zrodziła się potrzeba stworzenia specjalnej instytucji rozpatrującej odwołania od wyroków i postanowień sądów wojewódzkich. Opierając się o monteskiuszowski trójpodział władzy, rola najwyższej w państwie instancji sądowej zaczęła jawić się inaczej niż dotychczas – mówił Krzysztof Kwiatkowski. - Zaproponowano powołanie sądów apelacyjnych jako sądów rozpoznających środki odwoławcze od orzeczeń sądów wojewódzkich wydanych w pierwszej instancji. Sądy apelacyjne miały być utworzone w dziesięciu miastach wojewódzkich o szczególnym znaczeniu społeczno-gospodarczym, co miało przynieść obywatelom istotną korzyść w postaci mniejszego oddalenia tych jednostek sądowych od miejsca zamieszkania, a ponadto oczekiwanie na rozstrzygnięcie sprawy miało stać się krótsze – dodał.
Ideą utworzenia silnych kadrowo sądów trzeciego stopnia było powołanie jednostek, które zdolne byłyby nie tylko do rozpoznawania odwołań od orzeczeń sądów wojewódzkich, ale także sprawowania pełnego nadzoru pozajudykacyjnego oraz ponoszenia realnej odpowiedzialności za przygotowywanie kadr sędziowskich i za utrzymanie ich odpowiedniego poziomu. Prezesi sądów apelacyjnych mieli wykonywać czynności z zakresu nadzoru nad działalnością administracyjną sądów również w stosunku do sądów wojewódzkich i rejonowych – na obszarze właściwości odpowiednich sądów apelacyjnych, a także mianować aplikantów sądowych.
Utworzenie trójszczeblowego sądownictwa powszechnego stało się faktem w dniu wejścia w życie ustawy z dnia 13 lipca 1990 r. o powołaniu sądów apelacyjnych oraz o zmianie ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych, Kodeks postępowania cywilnego, Kodeks postępowania karnego, o Sądzie Najwyższym, o Naczelnym Sądzie Administracyjnym i o Krajowej Radzie Sądownictwa (Dz.U. Nr 53, poz. 306). Sądy apelacyjne miały rozpocząć działalność z dniem 1 października 1990 roku.
W dniu 1 października 1990 r., na mocy rozporządzeń Ministra Sprawiedliwości z dnia 13 sierpnia 1990 r. i 3 września 1990 r. rozpoczęły działalność Sądy Apelacyjne w: WarszawieBiałymstokuGdańskuKatowicachKrakowie,LublinieŁodziPoznaniuRzeszowie i Wrocławiu
Z uwagi na wielkość apelacji gdańskiej i apelacji poznańskiej, które zasięgiem terytorialnym obejmowały północno-zachodni region kraju oraz rozmiar obowiązków ciążących na Sądach Apelacyjnych w Gdańsku i w Poznaniu w 2003 r. uznano za zasadne utworzenie kolejnej, jedenastej apelacji. W 2005 r. weszło w życie rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 17 grudnia 2003 w sprawie utworzenia Sądu Apelacyjnego w Szczecinie oraz zmiany rozporządzenia w sprawie sądów apelacyjnych, sądów okręgowych i sądów rejonowych oraz ustalenia ich siedzib i obszarów właściwości.
W trakcie uroczystości Minister Sprawiedliwości Krzysztof Kwiatkowski Prezesom Sądów Apelacyjnych wręczył okolicznościowe tablice. Szczególnie zasłużeni sędziowie i pracownicy sądów zostali uhonorowani odznaczeniami państwowymi przyznanymi - na wniosek Ministra Sprawiedliwości – przez Prezydenta RP Bronisława Komorowskiego.
Wykład okolicznościowy wygłosił dr Bohdan Zdziennicki, były Prezes Trybunału Konstytucyjnego.
PS/źródło: MS
Zobacz także: