Prezydent RP podpisał ustawę o zmianie ustawy o świadczeniu pieniężnym przysługującym osobom deportowanym do pracy przymusowej oraz osadzonym w obozach pracy przez III Rzeszę i Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich.
Ustawa z dnia 25 lutego 2011 r., jest realizacją wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 16 grudnia 2009 r., który orzekł, że art. 2 pkt 2 dotychczasowej ustawy, w zakresie, w jakim pomija przesłankę deportacji (wywiezienia) do pracy przymusowej w granicach przedwojennego państwa polskiego jest niezgodny z art. 32 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.
Deportacja do III Rzeczy lub ZSRR
Zgodnie z zaskarżonym artykułem, represją w rozumieniu ustawy jest deportacja (wywiezienie) do pracy przymusowej na okres co najmniej 6 miesięcy z terytorium państwa polskiego, w jego granicach sprzed dnia 1 września 1939 r. na terytorium III Rzeczy i terenów przez nią okupowanych w latach wojny, ZSRR i terenów przez niego okupowanych w okresie wojny, oraz do końca 1948 roku, z terytorium państwa polskiego w jego obecnych granicach.
Przekroczenie granicy państwa polskiego kryterium przyznania świadczeń
Trybunał Konstytucyjny uznał, że ogólnie słuszny cel zaskarżonej ustawy, został wypaczony przez niepełne określenie kategorii osób uprawnionych do świadczenia deportacyjnego. Z przepisu tego bowiem wynika, że beneficjentami świadczeń, mogą być wyłącznie osoby wywiezione z terytorium państwa polskiego (definiowanych na dwa różne sposoby), na terytorium ZSRR, III Rzeczy lub terenów przez nie okupowanych. W ten sposób, do rangi warunku uzyskania świadczenia podniesione zostało przekroczenie granicy państwa polskiego, nie zawsze zresztą istniejącej w sensie prawnym i faktycznym oraz zmieniającej swój przebieg w trakcie działań wojennych. Spowodowało to wykluczenie możliwości przyznania świadczeń deportacyjnych osobom deportowanym (wywiezionym) do pracy przymusowej w ramach terytorium państwa polskiego. W opinii Trybunału Konstytucyjnego, regulacja ta w istotny sposób naruszała zasadę równości.
Nowelizacja rozszerza katalog o wywiezienie do pracy na teren Polski
Ustawa rozszerza katalog represji o deportację (wywiezienie) do pracy przymusowej na okres co najmniej 6 miesięcy w granicach terytorium państwa polskiego sprzed dnia 1 września 1939 roku, oraz uchyla ustęp 6 artykułu 4 omawianej ustawy, który na mocy wyroku TK utracił moc w 2003 roku.
Wypłata świadczeń
Zmiana decyzji ostatecznych odmawiających prawa do świadczenia z ustawy z powodu niespełnienia wymogu deportacji (wywiezienia) do pracy przymusowej, dokonywana będzie na wniosek strony. Wypłata świadczenia na podstawie ustawy, odbywać się będzie na zasadach ogólnych, tj. za okres nie dłuższy niż 3 miesiące kalendarzowe poprzedzające miesiąc złożenia wniosku. Zasada ta nie będzie dotyczyła zarówno osób, którym odmówiono prawa do świadczenia z powodów „geograficznych” jak i osób, które z uwagi na dotychczasową treść artykułu, nie występowały ze stosownym wnioskiem.
Roma Opoka
Zobacz także: