Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów wydał raport, w którym przedstawił główne rekomendacje dotyczące poprawy stanu i efektywności rynku kolejowego w Polsce.

Wynikiem prowadzonego przez UOKiK od maja 2010 roku postępowania wyjaśniającego sytuację na kolei, jest raport „Kierunki rozwoju konkurencji i ochrony konsumentów na rynkach przewozów kolejowych w Polsce”. Prezentuje on podstawowe obszary, które wymagają zmian w celu polepszenia sytuacji w tym sektorze oraz rekomendacje Urzędu.

W opinii UOKiK najważniejsza dla rozwoju konkurencji na rynku przewozów kolejowych jest jego struktura. Grupa PKP skupia zarówno zarządcę infrastruktury – PKP PLK, jak i przewoźników – m.in. PKP Cargo, PKP Intercity, co stwarza niebezpieczeństwo dyskryminowania podmiotów znajdujących się poza grupą. Dlatego sugerowane przez Urząd zmiany odnoszą się głównie do zapewnienia możliwości konkurowania pomiędzy wszystkimi przewoźnikami kolejowymi.

UOKiK zwraca również uwagę na bariery wejścia na rynek przewozów kolejowych. Obecnie obowiązujące regulacje prawne wymagają od przedsiębiorców uczestniczących w przetargach na świadczenie usług kolejowych posiadanie taboru jeszcze przed decyzją o wygraniu kontraktu. Zdaniem Urzędu, koncepcją wartą rozważenia w takiej sytuacji jest dofinansowanie taboru kolejowego, np. w ramach pomocy regionalnej lub skorzystanie z rozwiązania zastosowanego w Wielkiej Brytanii, gdzie bezpośrednim właścicielem taboru są specjalne spółki, a przedsiębiorcy uczestniczący w przetargach o świadczenie usług publicznych nie muszą posiadać wagonów ani lokomotyw.

Obecnie większość kolejowych przewozów pasażerskich w Polsce jest traktowana jako usługi publiczne tzn. takie, których świadczenie bez rekompensaty nie opłacałoby się przewoźnikowi. Brak jednak precyzyjnego oddzielenia tras, które muszą być dofinansowane od tych, które mogą być świadczone komercyjnie. Zdaniem UOKiK niektóre połączenia mogą być na tyle dochodowe, że mogłyby być realizowane w warunkach konkurencji bez angażowania środków publicznych. Oznacza to, że obecny sposób organizacji przewozów kolejowych ze środków publicznych może być nieefektywny.

Dlatego UOKiK postuluje w pierwszej kolejności wyznaczenie tras społecznie pożądanych, a następnie wydzielenie z nich tych, na których usługi nie mogą być realizowane w sposób komercyjny i ogłoszenie przetargów na trasy wymagające wsparcia państwa.

UOKiK zwraca uwagę na słabą pozycję Prezesa Urzędu Transportu Kolejowego jako regulatora sektorowego na krajowym rynku przewozów kolejowych.

Właściwa organizacja rynku kolejowego, w tym pożądana konkurencja znacząco poprawi sytuację pasażerów. Niska jakość świadczonych obecnie usług jest głównie spowodowana złym stanem infrastruktury. UOKiK postuluje działania zapewniające pasażerom skuteczniejsze egzekwowanie praw im przysługujących.

PS/UOKiK