Związywanie autorów pięcioletnimi umowami bez możliwości ich wcześniejszego rozwiązania ograniczało konkurencję - uznała Prezes UOKiK i nałożyła na stowarzyszenie karę w wysokości ponad 400 tys. zł. Kwestionowana praktyka została zmieniona.
Stowarzyszenie Autorów ZAiKS jest najstarszą i największą organizacją zajmującą się zbiorowym zarządzaniem i ochroną praw autorskich. Obok kilkunastu innych działających w Polsce udziela zezwoleń na korzystanie z utworów, sprawuje kontrolę nad sposobem ich eksploatacji, a także inkasuje i dzieli środki finansowe uzyskane od użytkowników. Jest to jedyna organizacja, która wykonuje na terenie Polski zbiorowy zarząd prawami autorskimi do utworów muzycznych i słowno-muzycznych.
Praktyka, którą zakwestionował UOKiK dotyczyła autorów niebędących członkami ZAiKS. W oświadczeniu, które musiała podpisać każda osoba chcąca powierzyć stowarzyszeniu zarząd prawami autorskimi, znajdowało się postanowienie, zgodnie z którym umowa o powierzenie zbiorowego zarządzania wygasa dopiero po pięciu latach od jej podpisania, bez względu na moment złożenia oświadczenia woli o rozwiązaniu umowy. Zdaniem Urzędu termin ten był rażąco długi.
Zakwestionowana praktyka utrudnia funkcjonowanie na rynku innych organizacji zbiorowego zarządzania. Skoro zmiana przez autora podmiotu zarządzającego jego prawami może nastąpić w pięcioletnich odstępach, bez możliwości ich skrócenia, to podmiot, który chciałby podjąć konkurencję z ZAiKS miałby ograniczoną możliwość zawarcia umów z autorami w takiej liczbie, która daje ekonomiczne podstawy efektywnego działania na rynku.
Praktyka negatywnie oddziaływała także na autorów. Mieli oni ograniczoną możliwość wyboru w rozsądnym terminie metody zarządzania ich prawami, jeżeli uznają, że ZAiKS działa nieefektywnie, bądź w sytuacji pojawienia się innego podmiotu oferującego lepsze warunki niż ZAiKS.
W wyniku działań Urzędu przedsiębiorca zmienił stosowane zasady. Obecnie autorzy niebędący członkami stowarzyszenia nadal powierzają zarząd swoimi prawami na pięć lat, jednak w trakcie tego okresu mogą wypowiedzieć umowę z zachowaniem sześciomiesięcznego okresu wypowiedzenia ze skutkiem na koniec rok kalendarzowego.
Zgodnie z ustawą o ochronie konkurencji i konsumentów Prezes UOKiK może nałożyć na przedsiębiorcę karę w wysokości do 10 proc. ubiegłorocznych przychodów za stosowanie praktyk ograniczających konkurencję. Na ZAiKS została nałożona sankcja w wysokości 407 256 zł.
Decyzja nie jest ostateczna. Przedsiębiorcy przysługuje prawo odwołania do Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów.
To nie jest pierwsza decyzja w sprawie ZAiKS. W 2004 roku w postępowaniu wszczętym na wniosek członków zespołu Brathanki stowarzyszenie zostało ukarane karą w wysokości 500 000 zł za wymuszanie na twórcach udzielania wyłącznego upoważnienia do zarządzania prawami do utworów w zakresie publicznego wykonania oraz nagrywania. Z kolei w 2008 roku ZAiKS i Stowarzyszenie Filmowców Polskich zostały ukarane sankcjami w łącznej wysokości ponad 1,2 mln zł za zawarcie niedozwolonego porozumienia i ustalenie jednolitych stawek za korzystanie z utworów audiowizualnych oraz odmowę ich negocjowania.
UOKIK/KC
Zobacz także: