ANDRZEJ SPRINGER
radca prawny z kancelarii Grynhoff, Woźny i Wspólnicy
Do tej pory sądy często wzywały do przedstawienia dowodu uiszczenia opłaty skarbowej w związku ze złożeniem dokumentów stwierdzających upoważnienie dla aplikanta, powołując się na art. 1 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 1 listopada 2006 r. o opłacie skarbowej. Zgodnie z tym rozporządzeniem opłacie podlega m.in. złożenie dokumentu stwierdzającego udzielenie pełnomocnictwa lub prokury albo jego odpisu, wypisu lub kopii w sprawie z zakresu administracji publicznej lub w postępowaniu sądowym. Z uwagi na zniesienie znaków opłaty skarbowej, opłatę skarbową uiszcza się w banku na rachunek właściwego organu podatkowego, co stanowi istotną uciążliwość. Tymczasem w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 28 czerwca 2006 r. (III CZP 27/06, OSNC 2007, z. 3, poz. 42) wskazuje się, iż prawodawca wyraźnie odróżnia instytucję dalszego pełnomocnictwa (substytucji) od zastępstwa radcy prawnego i adwokata sprawowanego przez aplikanta. Kierując się wykładnią zaprezentowaną przez SN, należy zatem konsekwentnie uznać, że upoważnienie dla aplikanta nie jest pełnomocnictwem i nie podlega opłacie skarbowej. Podobną interpretację zaprezentował prezydent miasta Poznań w postanowieniu z dnia 13 marca 2007 r., wydanym na wniosek jednego z aplikantów na podstawie art. 14a par. 1 i 4 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa, wskazując, iż złożenie upoważnienia do zastępowania adwokata lub radcy prawnego przez aplikanta nie podlega opłacie skarbowej. Celem uniknięcia wątpliwości, adwokaci i radcowie prawni powinni zmodyfikować wzory stosowanych przez siebie druków substytucji, wskazując wyraźnie, iż udzielają upoważnienia na podstawie ustawy korporacyjnej, a nie pełnomocnictwa, które to upoważnienie nie podlega opłacie skarbowej.
Za rozróżnieniem upoważnienia dla aplikanta od pełnomocnictwa przemawia fakt, że kodeks postępowania cywilnego nie wymienia aplikanta wśród osób posiadających zdolność do osobistego dokonywania czynności procesowych (tzw. zdolność postulacyjna). Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 30 czerwca 2005 r. o zmianie ustawy - Prawo o adwokaturze i niektórych innych ustaw, radca prawny może udzielić dalszego pełnomocnictwa (substytucji) jedynie innemu radcy prawnemu, adwokatowi czy też prawnikowi zagranicznemu, ale nie aplikantowi. Podstawą do zastępowania radcy prawnego przez aplikanta jest przepis art. 351 ustawy o radcach prawnych, zgodnie z którym aplikant radcowski może zastępować radcę prawnego przed sądami rejonowymi, organami ścigania i organami administracji publicznej. Odrębność instytucji pełnomocnictwa od upoważnienia dla aplikanta potwierdza dodatkowo ust. 4 powołanego wyżej artykułu, zawierający podstawę do wykonywania przez aplikanta szczególnych czynności polegających na sporządzaniu i podpisywaniu pism procesowych, który posługuje się pojęciem wyraźnego upoważnienia radcy prawnego, a nie pełnomocnictwa.
Notowała AGNIESZKA JEZIERSKA
