Bohdan Zdziennicki
Konstytucja to najważniejsza ustawa w państwie. Preambułą jest jej normatywną syntezą. Wyraża esencję wartości i zasad znajdujących potwierdzenie i rozwinięcie w przepisach ujętych w rozdziały i artykuły Konstytucji.
Preambuła została celowo napisana w sposób odbiegający od wymogów techniki legislacyjnej. W języku podniosłym, uroczystym, bez podziału tekstu na prawnicze jednostki systematyzacyjne.
Preambuła odgrywa ogromną rolę przy wykładni konstytucji. Uważam, że zdecydowanie ma charakter normatywny. Warto podkreślić, że orzecznictwo TK powołując się na zasadę pomocniczości opiera się wyłącznie na preambule.
W preambule konstytucji deklaruje się wierność kulturze zakorzenionej w chrześcijańskim dziedzictwie Narodu i ogólnoludzkich wartościach. Mowa jest tam ponadto o konieczności współdziałania dla dobra wspólnego- Polski, o potrzebie współpracy ze wszystkimi krajami dla dobra Rodziny Ludzkiej. Wzywa się do przestrzegania praw obywatelskich, prawa do wolności i obowiązku solidarności z innymi.
Poszanowanie tych zasad i wartości uważa się za niewzruszalną podstawę , na której ma się opierać Rzeczpospolita Polska.
Preambuła wskazuje z jednej strony na poszanowanie dobra wspólnego, którym jest Rzeczpospolita, wymaga respektowania wartości, dążeń oraz interesów jednostek i wspólnot, niezależnie od tego, jaki jest wynik wyborczy, jakim wspólnoty i jednostki dysponują poparciem społecznym i jakimi zasobami. Z drugiej strony prawdziwa, niezdeterminowana przez partyjne interesy i wynik wyborów parlamentarnych troska o zachowanie przyrodzonej godności i praw człowieka, nie jest możliwa bez respektowania dobra wspólnego.
Preambuła musi być poddawana stałej analizie z uwagi na ogromną dynamikę i gwałtowność zmian ekonomicznych , społecznych, kulturowych i technologicznych. Prawnicy powinni, więc pozostawać w łączności nie tylko ze współczesnymi doktrynami prawa konstytucyjnego, ale i stale dyskutować z filozofami, etykami, ekonomistami czy historykami.
Przed paru laty w zdaniu odrębnym do znanego wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 11 maja 2007 roku , sygnatura K 2/07, wyraziłem pogląd, że ustalenie, iż preambuła ustawy (chodziło o badaną co do swojej konstytucyjności ustawę lustracyjna) jest niezgodna z preambułą ustawy zasadniczej, pozwala, tylko z tego powodu , na stwierdzenie niezgodności całej ustawy z Konstytucją.
Można by się zastanawiać czy preambułę powinien posiadać każdy akt prawny rangi ustawowej. Uważam jednak, że jest ona niezbędna w przypadku ustawy zasadniczej oraz ustaw wprowadzających do porządku prawnego zupełnie nową instytucję.
Zobacz także: