Tomasz Błotnicki, prawnik w międzynarodowej kancelarii prawniczej

Sąd nie może w postępowaniu upominawczym oddalić na posiedzeniu niejawnym wniosku o przywrócenie terminu do wniesienia sprzeciwu od nakazu zapłaty.
Taka teza została zawarta w uchwale z dnia 16 stycznia 2009 r. o sygn. akt III CZP 128/08 Sądu Najwyższego („SN”). Została udzielona odpowiedź na pytanie, czy wniosek o przywrócenie terminu do wniesienia sprzeciwu od nakazu zapłaty wydanego w postępowaniu upominawczym sąd rozpoznaje na posiedzeniu niejawnym, czy też do jego rozpatrzenia stosować trzeba przepisy kodeksu postępowania cywilnego („k.p.c.”) normującego kwestię przywracania terminów do dokonania każdej czynności procesowej podejmowanej w każdym z postępowań unormowanych w k.p.c., w tym postępowań odrębnych. SN opowiedział się za drugim z wymienionych rozwiązań.

Nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym

Zgodnie z art. 498 k.p.c. sąd wydaje nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym, jeżeli powód dochodzi roszczenia pieniężnego, a w innych sprawach, jeżeli przepis szczególny tak stanowi. W nakazie zapłaty nakazuje się pozwanemu, żeby w ciągu dwóch tygodni od doręczenia tego nakazu zaspokoił roszczenie w całości wraz z kosztami albo w tym terminie wniósł sprzeciw do sądu.
Nakaz zapłaty nie może być jednak wydany, jeżeli według treści pozwu:
  • roszczenie jest oczywiście bezzasadne;
  • przytoczone okoliczności budzą wątpliwość;
  • zaspokojenie roszczenia zależy od świadczenia wzajemnego;
  • miejsce pobytu pozwanego nie jest znane albo gdyby doręczenie mu nakazu nie mogło nastąpić w kraju.

Sąd rozpoznaje sprawy oraz wydaje nakaz zapłaty na posiedzeniu niejawnym. Rozprawa jest natomiast wyznaczana wówczas, gdy istnieje brak podstaw do wydania nakazu zapłaty, a także w razie prawidłowego wniesienia sprzeciwu od ww. nakazu.

Sprzeciw od nakazu zapłaty

Pozwanemu przysługuje prawo wniesienia sprzeciwu od nakazu zapłaty w terminie 2 tygodni od dnia doręczenia tego nakazu. W piśmie tym pozwany powinien wskazać, czy zaskarża nakaz w całości czy w części, przedstawić zarzuty, które pod rygorem ich utraty należy zgłosić przed wdaniem się w spór, a także pozostałe zarzuty przeciwko żądaniu pozwu oraz wszystkie okoliczności faktyczne i dowody na ich potwierdzenie. Jeżeli pozew wniesiono na urzędowym formularzu, wniesienie sprzeciwu wymaga również zachowania tej formy. Zgodnie z art. 504 k.p.c. sąd odrzuca sprzeciw wniesiony po upływie terminu lub z innych przyczyn niedopuszczalny albo którego braków pozwany nie usunął w terminie.

Wniosek o przywrócenie terminu na wniesienie sprzeciwu od nakazu zapłaty

Jeżeli strona nie dokonała w terminie czynności procesowej bez swojej winy, sąd na jej wniosek postanowi przywrócenie terminu, pod warunkiem, że:
  • zostały spełnione warunki formalne przewidziane dla ww. wniosku,
  • został zachowany termin na jego wniesienie, oraz
  • uchybienie terminu nie pociąga za sobą ujemnych dla strony skutków procesowych.
Zgodnie z k.p.c. postanowienie uwzględniające wniosek może być wydane na posiedzeniu niejawnym. Przepisy nie precyzują jednak, na jakim posiedzeniu można oddalić ww. wniosek. Jednak zgodnie z art. 148 § 1 k.p.c. jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, posiedzenia sądowe są jawne, a sąd orzekający rozpoznaje sprawy na rozprawieZatem oddalenie wniosku o przywrócenie terminu powinno nastąpić na rozprawie.
Uchwała SN ma istotne znacznie dla praktyki sądowej, gdyż eliminuje wątpliwości związane ze stosowaniem przepisów dot. przywrócenia uchybionego terminu na dokonanie czynności procesowej w toku postępowań odrębnych, w tym do postępowania upominawczego.