Sąd odrzuci każdą nieopłaconą apelację

Bartłomiej Atys, Radca prawny. Kancelaria Prawna Atys i Wspólnicy sp. k.

Od pierwszego lipca 2009 r. przestały obowiązywać paragrafy 3 i 4 art. 130² Kodeksu postępowania cywilnego. Uchylenie wspomnianych przepisów miało zmniejszyć formalizm wnoszenia pism procesowych w postępowaniu cywilnym, w tym apelacji. Wydaje się jednak, że skutek wprowadzonych zmian w procedurze cywilnej może być odwrotny od zamierzonego.

Uchylone przepisy wprowadzono do kpc 2 marca 2006 r. Zgodnie z paragrafem 3 art. 130^{2 –} Sąd odrzucał bez wezwania o uiszczenie opłaty pismo wniesione przez adwokata, radcę prawnego lub rzecznika patentowego środki odwoławcze lub środki zaskarżenia (apelację, zażalenie, skargę kasacyjną, skargę o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia, sprzeciw od wyroku zaocznego, zarzuty od nakazu zapłaty, skargę na orzeczenie referendarza sądowego) podlegające opłacie w wysokości stałej lub stosunkowej obliczonej od wskazanej przez stronę wartości przedmiotu zaskarżenia. Zgodnie z § 4, przepisy § 3 miały zastosowanie do pism wnoszonych w postępowaniu w sprawach gospodarczych również, gdy przedsiębiorcy nie reprezentował adwokat lub radca prawny.

2 marca 2006r. znowelizowano także art. 370 kpc regulujący przesłanki do odrzucenia apelacji. Podstawą do oddalenia apelacji stało się także jej „nieopłacenie”.

Odrzucenie pism procesowych, bez wezwania do uzupełnienia braków, było od początku krytykowane. Wskazywano na zbytni formalizm takich rozwiązań. W latach 2007 i 2008 Trybunał Konstytucyjny dwukrotnie orzekł, że zdanie pierwsze § 4 art. 130² jest niezgodny z Konstytucją. Niezgodność ta dotyczyła odrzucenia przez sąd w postępowaniu gospodarczym nieopłaconych zarzutów od nakazu zapłaty, środków odwoławczych czy też środków zaskarżenia, wniesionych przez przedsiębiorcę niereprezentowanego przez profesjonalnego pełnomocnika (Dz.U. z 2007 r. Nr 247, poz. 1845 i Dz.U. z 2008 r. Nr 122, poz. 796).

Do usunięcia rygorystycznych przepisów zmusiła ustawodawcę powszechna krytyka. Niefortunne paragrafy 3 i 4 art. 130² ostatecznie uchylono ustawą nowelizującą kodeks postępowania cywilnego z dnia 28 grudnia 2008 r. (Dz.U. z 2008 r. Nr 234, poz.1571 art. 1). Teoretycznie zatem, wnoszenie pism procesowych uległo odformalizowaniu.

Można mieć jednak wątpliwości, co do praktycznych skutków wspomnianej nowelizacji w odniesieniu do apelacji. Od 1 lipca 2009 r. art. 130² § 3 i 4 nie obowiązują, ale nadal aktualny jest art. 370 nakazujący odrzucić apelację nieopłaconą. Jednoczesne obowiązywanie wymienionych przepisów pozwalało na ich łączną interpretację. Sądy, stosując art. 370 a contrario do art. 130² § 3 i 4, uznawały, że przepisy o odrzuceniu nieopłaconej apelacji należy odnosić tylko do apelacji wnoszonej przez adwokata, radcę prawnego lub rzecznika patentowego.

Uchylenie art. 130² § 3 i 4 kpc spowodowało, że taka interpretacja nie może być stosowana. Wygląda więc na to, że skutkiem uchylenia zmian jest sytuacja, w której sądy będą odrzucać wszystkie nieopłacone apelacje, w tym również te wnoszone przez strony niereprezentowane przez adwokata, radcę prawnego, czy rzecznika patentowego. Dotyczy to spraw wszczętych po 1 lipca 2009 r.