Anna Adamek radca prawny w Kancelarii Włodzimierz Głowacki i Wspólnicy sp. k.

Wobec rozwoju działalności podejmowanej w środowisku Internetu, warto zwrócić uwagę na kilka zagadnień natury prawnej związanych z tworzeniem strony internetowej. Niezależnie od tego, czy będzie to jedynie wizytówka przedsiębiorcy, czy też rozbudowany serwis przeznaczony do prowadzenia za pośrednictwem Internetu działalności gospodarczej, w każdym przypadku pojawia się kilka zasadniczych elementów, m.in. kwestia adresu internetowego oraz zawartości strony.

Wybierz i zarejestruj nazwę domeny

Adres internetowy to ciąg wyrazów bądź zespołów liter przedzielonych kropkami, którego wpisanie w polu adresowym przeglądarki internetowej powoduje połączenie z określoną stroną internetową, a dokładnie z serwerem, na którym ta strona jest zapisana. Adres składa się z domen internetowych, przy czym w każdym adresie znajdzie się tzw. domena pierwszego stopnia - litery po ostatniej kropce, np. krajowa domena „.pl”, domena rodzajowa „.org”, „.com”. Niekiedy pojawią się inne domeny ogólne kolejnego stopnia (np. „.com” w „.com.pl”) oraz zawsze znajdzie się indywidualna nazwa odróżniająca dany adres internetowy od innych, tzw. nazwa domeny, np. „wp” w adresie „www.wp.pl”.

Przedsiębiorca zakładający stronę internetową musi zapewnić sobie możliwość korzystania z takiego adresu internetowego. Odbywa się to poprzez zawarcie umowy z tzw. rejestratorem, tj. podmiotem zarządzającym i administrującym domeną ogólną, pierwszego stopnia i ewentualnie dalszych domen ogólnych kolejnego stopnia.

Pamiętać należy, że przedmiotem takiej umowy nie jest nabycie domeny jako takiej, czy też nieograniczonych w czasie praw do korzystania z domeny, ale świadczenie przez rejestratora usług w przedmiocie rejestracji i utrzymania wybranej przez przedsiębiorcę indywidualnej nazwy w administrowanej przez rejestratora domenie (ewentualnie domenach). Oznacza to, że korzystanie przez przedsiębiorcę z utworzonego adresu internetowego odbywa się na podstawie takiej właśnie umowy, na szczegółowych warunkach w niej przewidzianych i przez okres, na jaki została ona zawarta.

Szczególnie ważne dla przedsiębiorcy będą zatem postanowienia umowy dotyczące sposobów jej rozwiązania. Ponadto należy zwrócić uwagę, czy umowa reguluje dopuszczalność i zasady przeniesienia przez przedsiębiorcę praw i obowiązków z niej wynikających na osobę trzecią. Będzie to miało znaczenie w przyszłości dla ewentualnej transakcji zbycia strony internetowej jako całości.

W przypadku krajowej domeny „.pl”, także w powiązaniu z określonymi domenami funkcjonalnymi, np. „com.pl” lub regionalnymi, np. „warszawa.pl”, takim rejestratorem jest jednostka badawczo-rozwojowa pod nazwą Naukowa i Akademicka Sieć Komputerowa (NASK) z siedzibą w Warszawie. Świadczenie usług przez NASK odbywa się na warunkach określonych w „Regulaminie nazw domeny .PL” z 18 grudnia 2006 r., dostępnym na stronie internetowej NASK. Zgodnie z tym dokumentem umowa z NASK zawierana jest na czas nieokreślony, a przeniesienie przez przedsiębiorcę całości przysługujących mu praw i obciążających go obowiązków wynikających z umowy jest możliwe w trybie tzw. zmiany abonenta.

Projektując zawartość strony pamiętaj o prawach autorskich

Strona internetowa składa się z wielu komponentów, którymi mogą być produkty informatyczne, bazy danych, poszczególne treści widoczne dla Internauty, w tym tekst, grafika, zdjęcia, dźwięk, filmy, a także layout, tj. charakterystyczny stały układ kompozycyjny strony internetowej.

Zdarza się, że wszystkie takie składniki tworzone są na etapie powstawania nowej strony, czasami wykorzystywane są również już istniejące komponenty. W każdym przypadku należy określić charakter takich elementów. Jeżeli stanowią one przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, co w praktyce będzie miało miejsce najczęściej, wówczas należy kwalifikować je jako utwory w rozumieniu ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz.U. z 1994 r., nr 24, poz. 83 ze zm.). Utworami będą również kompozycje różnych elementów stanowiące całość i posiadające wskazane powyżej cechy. Warto zaznaczyć, że wskazanej ocenie powinny zostać poddane również programy komputerowe.

Zobacz: Jak założyć biznes w Internecie?

Utwory w rozumieniu prawa autorskiego korzystają z ochrony przewidzianej przez to prawo, a ich wykorzystanie jako części strony internetowej wymaga uzyskania w tym zakresie autorskich praw majątkowych do utworów albo prawa do korzystania z nich na postawie licencji. Taki wymóg nie pojawi się jedynie w ściśle określonych w prawie autorskim przypadkach tzw. dozwolonego użytku oraz w sytuacji, gdy prawa autorskie do danego utworu wygasły z uwagi na upływ określonego w przepisach czasu.

Przedsiębiorca nabędzie autorskie prawa majątkowe do utworu, jeżeli jest osobą fizyczną i sam stworzył ten utwór. Nabycie praw nastąpi również w sytuacji, gdy utwór stworzył pracownik tego przedsiębiorcy w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy, z zastrzeżeniem, że nabycie następuje z chwilą przyjęcia utworu oraz w granicach wynikających z celu umowy o pracę i zgodnego zamiaru stron. Kwestia nabycia tzw. utworu pracowniczego może zostać jednak odmiennie uregulowana w umowie o pracę, ponadto pewne odstępstwa przewidują dalsze przepisy ustawy.

Poza powyższymi przypadkami, najczęściej występującym w praktyce sposobem nabycia autorskich praw majątkowych jest zawarcie w tym przedmiocie umowy. Szczegółowe regulacje dotyczące umowy o przeniesienie autorskich praw majątkowych zawiera wyżej wskazana ustawa. W tym miejscu warto wskazać na jedną z najważniejszych reguł, a mianowicie zasadę, że taka umowa powinna zostać zawarta z zachowaniem formy pisemnej, w przeciwnym bowiem razie będzie nieważna. Nabywca autorskich praw majątkowych może przenieść je na inne osoby, chyba że w umowie ze zbywcą strony postanowiły inaczej.

Zobacz: Europejczycy chcą chronić swoją prywatność w Internecie

Inny charakter ma umowa licencyjna, na podstawie której przedsiębiorca uzyska jedynie uprawnienie do korzystania z utworu. W odróżnieniu od umowy o przeniesienie autorskich praw majątkowych umowa licencyjna dla swojej ważności nie wymaga zachowania formy pisemnej, chyba że jest to umowa licencyjna wyłączna, tj. taka, w której zastrzeżono wyłączność korzystania z utworu w określony sposób. Nabywane uprawnienie zawsze będzie ograniczone w czasie, przy czym umowa licencyjna może zostać zawarta zarówno na czas określony, jak i nieokreślony. Szczegółowe regulacje dotyczące umowy licencyjnej zawarte zostały w ustawie o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Szczególnie istotna wydaje się zasada, w myśl której licencjobiorca nie może upoważnić innej osoby do korzystania z utworu w zakresie uzyskanej licencji, jeżeli takiej możliwości nie przewiduje umowa.

Podstawa, na jakiej przedsiębiorca korzysta z utworów będących komponentami strony internetowej rzutuje na dopuszczalność i kształt transakcji zbycia w przyszłości strony internetowej jako całości.

Korzystając z wytworów cudzej twórczości trzeba pamiętać o ochronie przysługujących twórcy niezbywalnych autorskich praw osobistych. Twórca ma prawo m.in. do oznaczenia utworu swoim nazwiskiem lub pseudonimem albo do udostępniania go anonimowo oraz do nienaruszalności treści i formy utworu. Treść tego ostatniego prawa jest jednak w pewnych sytuacjach modyfikowana przez dalsze przepisy ustawy.

W przypadku wykorzystywania muzyki oraz filmów, uregulowania wymaga także kwestia praw pokrewnych, tj. praw do artystycznych wykonań oraz praw do fonogramów i wideogramów.

Niekiedy komponentem strony jest baza danych bądź jej część. Jeżeli jest to zbiór danych lub jakichkolwiek innych materiałów i elementów:

  • zgromadzonych według określonej systematyki lub metody, oraz
  • indywidualnie dostępnych w jakikolwiek sposób, w tym środkami elektronicznymi, a ponadto
  • wymagający istotnego, co do jakości lub ilości, nakładu inwestycyjnego w celu sporządzenia, weryfikacji lub prezentacji jego zawartości,wówczas taka baza objęta jest ochroną określoną w ustawie o ochronie baz danych (Dz.U. z 2001 r., nr 128, poz. 1402 ze zm.). W takiej sytuacji pobieranie i wtórne korzystanie z istotnej części bądź całości zawartości bazy wymaga zgody jej producenta.

Należy zaznaczyć, że przedstawione powyżej zasady dotyczące ochrony prawnoautorskiej wyznacza polska ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych. W przypadku pojawienia się elementu obcego w związku z utworem, np. z uwagi na jego twórcę lub miejsce pierwszej publikacji, konieczne może okazać się odniesienie do właściwych regulacji prawnych o charakterze międzynarodowym. Analogiczną uwagę można uczynić w stosunku do ochrony baz danych.

Zobacz: Dostawca Internetu nie musi wdrażać systemu filtrowania

Dodatkowe regulacje prawne

W zależności od tego jaki podmiot prowadzi stronę internetową oraz do jakiego celu jest ona przeznaczona, w pewnych sytuacjach przepisy prawa będą wyznaczały obowiązek zamieszczenia na stornie określonych treści.

W przypadku, gdy za pośrednictwem strony internetowej będą zawierane umowy, zastosowanie znajdzie art. 661 kodeksu cywilnego określający obowiązki informacyjne przedsiębiorcy, który składa ofertę w postaci elektronicznej bądź zaprasza w ten sposób drugą stronę do rozpoczęcia negocjacji, składania ofert albo do zawarcia umowy w inny, niż elektroniczny, sposób. Ponadto, najczęściej poprzez umieszczenie określonych treści na stronie internetowej, spełniane będą przez przedsiębiorców obowiązki informacyjne względem konsumentów, związane z zawieraniem umowy na odległość i wyznaczone przez art. 9 ustawy o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny (Dz.U. z 2000 r., nr 22, poz. 271 ze zm.). Przedsiębiorca świadczący usługi za pośrednictwem swojej strony internetowej zobowiązany będzie umieścić na tej stronie informacje wymienione w art. 5 ustawy o świadczeniu usług drogą elektroniczną (Dz.U. z 2002 r., nr 144, poz. 1204 ze zm.).

Zobacz: Internet jako przestrzeń poza prawem?

Powyższe, to jedynie przykłady sytuacji, w których przepisy prawa wyznaczają w pewnym zakresie treść strony internetowej. Na zakończenie warto przytoczyć jeszcze jedną tego typu regulację zawartą w kodeksie spółek handlowych. Zgodnie z art. 127, art. 206 oraz art. 374, spółka komandytowo-akcyjna, spółka z ograniczoną odpowiedzialnością oraz spółka akcyjna mają obowiązek zamieszczać na swoich stronach internetowych podstawowe informacje o spółce, enumeratywnie wskazane w tych przepisach.