Joanna Basińska Radca prawny w Kancelarii Prawniczej Włodzimierz Głowacki i Wspólnicy sp.k. z siedzibą w Poznaniu
Zalet sprzedaży przez Internet jest wiele – dotarcie do szerszego niż w przypadku tradycyjnej sprzedaży kręgu odbiorców, redukcja kosztów, całodobowa dostępność towaru, możliwość dokonania zapłaty różnymi sposobami płatności, budowanie renomy przez korzystanie z nowoczesnych kanałów dystrybucji itd.
Nie dziwi zatem, że wielu z nas decyduje się nie tylko na incydentalną sprzedaż w Internecie, np. za pośrednictwem portali aukcyjnych, ale także na zorganizowanie takiej działalności na szerszą skalę.
Podmiot zdecydowany na dokonywanie sprzedaży przez Internet w sposób regularny może zostać potraktowany jako przedsiębiorca niezależnie od tego, czy formalnie zarejestrował swoją działalność gospodarczą. Dla uznania określonej działalności za działalność gospodarczą konieczne jest łączne zaistnienie trzech przesłanek: zarobkowości, zorganizowania oraz ciągłości działania. Działalność gospodarcza to nic innego jak uczestniczenie w obrocie gospodarczym w sposób uzasadniający przekonanie, że ma się do czynienia z samodzielnym podmiotem zarobkowo zajmującym się realizowaniem świadczeń na rzecz innych.
W rezultacie uruchomienie swojej internetowej aktywności w formie zorganizowanej np. sklepu internetowego, powoduje, że musimy liczyć z tym, że zostaniemy zakwalifikowani jako przedsiębiorcy. Powoduje to konieczność realizacji dodatkowych obowiązków nałożonych przez ustawodawcę właśnie na tę grupę podmiotów.
Działalność sklepu internetowego to przede wszystkim dokonywanie transakcji handlowych, których uczestnikami są podmioty o różnym statusie prawnym. Wśród nich znajdą się nie tylko przedsiębiorcy, ale także konsumenci, czyli osoby dokonujące zakupów niezwiązanych bezpośrednio z działalnością gospodarczą lub zawodową.
Niestety wielu e-sprzedawców nie realizuje obowiązków ciążących na nich w związku z zawieraniem umów z konsumentami. Zobowiązania te wynikają zasadniczo z ustawy z dnia 2 marca 2000 r. o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny i mają charakter głównie informacyjny. Specyfika transakcji zawieranej na odległość uzasadnia udzielenie konsumentowi szczegółowych danych odnoszących się do transakcji oraz kontrahenta.
Dane te powinny być zaprezentowane, w sposób czytelny, przejrzysty, jednoznaczny i zrozumiały dla odbiorcy, z inicjatywny sprzedawcy tj. wyprzedzająco, a nie dopiero po sformułowaniu przez konsumenta zapytania w tej kwestii. Ma to fundamentalne znaczenie w zakresie ochrony interesów kupujących, posiadających status konsumenta.
Przytoczona powyżej ustawa zobowiązuje sprzedawcę, najpóźniej w momencie złożenia propozycji zawarcia umowy, do przedstawienia konsumentowi tzw. informacji przedkontraktowej. Przepisy nie regulują w jakiej formie taka informacja ma zostać sformułowana. Może być zatem zamieszczona na stronie internetowej sklepu, bądź przesłana kupującemu za pomocą środków komunikacji elektronicznej, o ile sprzedawca dysponuje adresem kupującego.
Informacja przedkontraktowa powinna obejmować:
a)dane dotyczące przedsiębiorcy - imię i nazwisko (nazwa), adres zamieszkania (siedziby) przedsiębiorcy oraz organ, który zarejestrował działalność gospodarczą i numer, pod którym przedsiębiorca został zarejestrowany,
b)istotne właściwości świadczenia i jego przedmiotu tj. cech odnoszących się do świadczenia np. użyteczności towaru,
c)cenę lub wynagrodzenie obejmujące wszystkie ich składniki, a w szczególności cła i podatki np. VAT,
d)zasady zapłaty ceny lub wynagrodzenia,
e)koszty, termin i sposób dostawy,
f)prawo odstąpienia przez konsumenta od umowy w terminie dziesięciu dni, ze wskazaniem ustawowych wyjątków, uniemożliwiających skorzystanie z tego prawa,
g)koszty wynikające ze korzystania ze środków porozumiewania się na odległość, jeżeli są one skalkulowane inaczej niż wedle normalnej taryfy,
h)termin, w jakim oferta lub informacja o cenie albo wynagrodzeniu mają charakter wiążący,
i)minimalny okres, na jaki ma być zawarta umowa o świadczenia ciągłe lub okresowe,
j)miejsce i sposób składania reklamacji,
k)prawo wypowiedzenia umowy w przypadku zawarcia umowy o świadczenie stałe lub okresowe na czas nieoznaczony.
Zaprezentowany katalog wynika z dyrektywny 97/7 WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 maja 1997 r. w sprawie ochrony konsumentów w przypadku umów zawieranych na odległość. Został on rozbudowany przez polskiego ustawodawcę.
O ile powyższe dane udaje się znaleźć na stronach internetowych sprzedawców np. w skonstruowanych przez niech regulaminach, to niestety niezwykle rzadko przedsiębiorcy – zgodnie z ustawowym nakazem - wykonują obowiązek dotyczący informacji następczej
Niezależnie bowiem od informacji przedkontraktowej, przedsiębiorca ma obowiązek potwierdzenia napiśmie wymienionych wyżej danych najpóźniej w momencie rozpoczęcia spełnienia świadczenia. W zakresie informacji następczej forma została wyraźnie określona. Informacja ma ona przybrać postać pisemną. Bezwzględny obowiązek potwierdzenia dotyczy danych identyfikujących sprzedawcę.
Ustawodawca przewiduje wyraźnie tylko jeden skutek niezastosowania się do obowiązków informacyjnych, a mianowicie przedłużenie terminu do złożenia przez konsumenta oświadczenia o odstąpieniu od umowy z dziesięciu dni do trzech miesięcy. Dla wielu sprzedawców może mieć to fundamentalne znaczenie. Przez trzy miesiące od momentu otrzymania przez kupującego towaru pozostają w niepewności co do losów transakcji. Dodatkowo może to generować także komplikacje rozliczeniowe.
Niezależnie od tego niezastosowanie się przez sprzedawców do wymogów ustawy może być weryfikowane przez sąd w ewentualnym procesie z punktu widzenia dołożenia przez nich staranności wymaganej przy prowadzeniu działalności.