Anna Kasza, aplikant radcowski,Kancelaria Ślązak, Zapiór i Wspólnicy.

Zarówno przepisy kodeksu postępowania cywilnego jak i kodeksu pracy, zawierają regulacje odnoszące się do sytuacji, w której komornik sądowy dokonał zajęcia wynagrodzenia za pracę dłużnika.

Powstaje jednak pytanie, jak powinien zachować się pracodawca, gdy komornik wezwał go nie tylko do dokonywania potrąceń z wynagrodzenia za pracę, ale także do udzielenia dodatkowych informacji lub w przypadku gdy dłużnik nie jest już pracownikiem w danym przedsiębiorstwie.

Artykuł 761 k.p.c. zezwala organom egzekucyjnym na domaganie się od innych osób i instytucji, nieuczestniczących w postępowaniu egzekucyjnym, przekazania informacji niezbędnych do prowadzenia egzekucji. Wskazany w art. 761 § 1 katalog osób i instytucji nieuczestniczących w postępowaniu egzekucyjnym, zobligowanych do udzielenia informacji niezbędnych do prowadzenia egzekucji, nie jest zamknięty - ustawodawca przykładowo, lecz nie wyczerpująco, wskazał podmioty, na których ciąży ten obowiązek, z uwzględnieniem zakresu najczęściej stosowanych w praktyce form zapytań ze strony organów egzekucyjnych.

Podstawa do udzielenia informacji komornikowi, a także ich zakres, musi być uzasadniona stanem prowadzonej egzekucji oraz uwzględniać jej sposób. Przykładowo komornik nie może żądać od pracodawcy, bądź innych podmiotów informacji dotyczących nieruchomości posiadanych przez dłużnika, jeśli egzekucja jest prowadzona tylko z ruchomości lub rachunków bankowych, a nie wszczęto postępowania egzekucyjnego z nieruchomości. Analogicznie w wypadku prowadzenia egzekucji z nieruchomości lub ruchomości, komornik nie może żądać od dłużnika, aby wskazał swoje miejsce pracy i ujawnił wysokość uzyskiwanego wynagrodzenia, gdyż te informacje nie mają żadnego znaczenia w tych sposobach egzekucji

Złożenie wyjaśnień następuje stosownie do treści art. 760 § 1 na piśmie lub ustnie do protokołu. Artykuł 2 ust. 5 ustawy o komornikach sądowych i egzekucji wprowadza wymóg, aby komornik o udzielenie niezbędnych informacji zwracał się w formie pisemnej.

Od wykonania obowiązku złożenia wyjaśnień lub udzielenia informacji można się uchylić jedynie w przypadkach wskazanych w art. 248 i 261 k.p.c.(czyli po spełnieniu przesłanek uzasadniających odmowę przedstawienia dokumentu lub zeznań w charakterze świadka).

Osoba lub instytucja w zasadzie nie może odmówić udzielania informacji z powołaniem się na przepisy ustawy o ochronie danych osobowych, o ile informacje te są niezbędne do prowadzenia egzekucji. Zgodnie bowiem z art. 23 ust. 1 pkt 2 ustawy o ochronie danych osobowych, jedną z przesłanek legalności przetwarzania danych osobowych (a zatem również udzielania informacji zawierających dane osobowe) jest zezwolenie udzielone przez przepis prawa – w omawianym wypadku przez art. 761 § 1. W razie odmowy dopuszczalna jest skarga do generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych (art. 12 pkt 2 u.o.d.o.). Wobec kategorycznego brzmienia art. 761 § 1 jedyną przesłanką do odmowy udzielenia informacji obejmujących dane osobowe może być twierdzenie, że informacje te nie są niezbędne do prowadzenia egzekucji. Dodać należy, że zgodnie z prezentowanym w piśmiennictwie poglądem, ochroną wynikającą z cytowanej ustawy objęte są jedynie dane osobowe osób fizycznych – przepisy ustawy nie mają zastosowania do przedsiębiorców.

Nieuzasadniona odmowa udzielenia komornikowi wyjaśnień lub informacji lub udzielenie informacji bądź wyjaśnień świadomie fałszywych stanowi podstawę do wymierzenia przez komornika grzywny w wysokości do dwóch tysięcy złotych (art. 762 § 1).

Powszechnie podkreśla się, że stosowanie art. 761 k.p.c. (podobnie jak art. 801 k.p.c.) nie może mieć na celu ustalenia stanu majątku dłużnika (ujawnienia całego jego majątku) – temu bowiem służy tylko instytucja wyjawienia majątku (art. 913 i nast. k.p.c.). Uprawnienie komornika wynikające z art. 761 k.p.c. daje możliwość ustalenia konkretnych informacji, np. który bank prowadzi rachunek bankowy dłużnika, gdzie jest położona nieruchomość dłużnika, gdzie znajduje się należący do niego samochód itd., lecz, jak się zaznacza w literaturze, omawiany przepis w żadnym razie nie obliguje komornika do prowadzenia dochodzenia dla ustalenia majątku dłużnika. (Z. Szczurek).

Podsumowując należy stwierdzić, że jeśli informacje żądane przez komornika są niezbędne do prowadzenia egzekucji pracodawca w świetle obowiązujących przepisów powinien udzielić komornikowi takich wyjaśnień, na jego żądanie. Jednocześnie pracodawca nie powinien uchylać się od spełnienia tego obowiązku przez powołanie się na ochronę danych osobowych, chyba że wykaże, że wiadomości o udostępnienie których wnosi komornik, nie są niezbędne do prowadzonego przez niego postępowania egzekucyjnego (np. komornik żąda informacji o nr konta, podczas gdy prowadzi egzekucję jedynie z nieruchomości).

Obowiązek ten trwa także pomimo rozwiązania stosunku pracy.

Odpowiadając na wezwanie komornika należy zastosować się do pouczenia zawartego w wezwaniu i w zakreślonym terminie udzielić pisemnej odpowiedzi na zapytanie komornika.