Gdy kontrahent dopuszcza się zwłoki w wykonaniu zobowiązania, przedsiębiorca ma prawo żądać, aby sąd upoważnił go do wykonania tych czynności na koszt dłużnika. Nie traci przy tym przysługującego mu roszczenia o naprawienie szkody.
Wierzyciel, który nie może zmusić dłużnika do wywiązania się z ciążących na nim obowiązków, ma prawo skorzystać z tzw. wykonania zastępczego. Powinien jednak na to uzyskać zgodę sądu. Natomiast tylko w nagłych przypadkach bez upoważnienia sądu ma prawo wykonać czynności na koszt dłużnika lub usunąć na jego koszt wszystko, co dłużnik wbrew zobowiązaniu wykonał.

Prawo do odsetek

Nie traci przy tym przysługującego mu roszczenia do dłużnika o naprawienie szkody, a dodatkowo jeszcze ma prawo domagać się, aby dłużnik zwrócił mu wyłożone koszty poniesione na wykonanie zastępcze.
W takim przypadku wierzycielowi przysługuje też prawo do odsetek za czas opóźnienia. Może ich żądać nawet wówczas, gdy z powodu zwłoki nie poniósł żadnej szkody, a opóźnienie zostało spowodowane okolicznościami, za które dłużnik nie ponosi odpowiedzialności. Dlatego występując do sądu o odsetki, wierzyciel nie musi uzasadniać, że poniósł szkodę. Jeżeli jednak ona powstała, to oprócz odsetek ma prawo domagać się również jej naprawienia.
Jeżeli w umowie strony nie określiły wysokości odsetek z tytułu opóźnienia, to wówczas należą się odsetki ustawowe. W umowie strony mogły jednak wskazać stopę odsetek wyższą niż ustawowa. Wtedy wierzyciel ma prawo domagać się odsetek naliczanych według tej wyższej stopy. Nie może ona jednak przekraczać wysokości odsetek maksymalnych.

W walucie obcej

Gdy płatność miała nastąpić w walucie obcej, odsetki za opóźnienie obliczane są w tej samej walucie, pod warunkiem że przepis szczególny nie stanowi inaczej. Takie stanowisko zajął Sąd Najwyższy w uchwale połączonych Izb Cywilnej i Administracyjnej oraz Izby Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w orzeczeniu z 12 czerwca 1981 r. w sprawie sygn. akt V PZP 3/81 opublikowanym w OSNCP nr 7 z 1982 r., poz. 92.
Odsetek za zwłokę wierzyciel może się domagać nawet wówczas, gdy w sprawie świadczenia pieniężnego została zawarta ugoda, a dłużnik opóźnia się z jego spełnieniem. Z roszczeniem można wystąpić nawet wówczas, gdy ugoda ich nie przewidywała.
Można też domagać się odsetek od zaległych odsetek, które nie zostały uregulowane w terminie. Należą się one jednak dopiero od chwili wytoczenia o nie powództwa. Wyjątek ma miejsce wówczas, gdy po powstaniu zaległości strony zgodziły się doliczyć zaległe odsetki do dłużnej sumy.
Ważne!
W razie regulowania należności pieniężnej w formie bezgotówkowej przyjmuje się, że została zapłacona w dniu uznania rachunku bankowego wierzyciela, pod warunkiem że strony umowy nie postanowiły inaczej
Podstawa prawna
Art. 480 – 482 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. nr 16, poz. 93 z późn. zm.).