Jeżeli jedna ze stron umowy przedwstępnej uchyla się od zawarcia umowy ostatecznej, można żądać na drodze sądowej odszkodowania. Łatwiejszym sposobem zabezpieczenia jest jednak wprowadzenie do umowy przedwstępnej zapisu o karze umownej.
Umowa przedwstępna stanowi pewnego rodzaju zabezpieczenie. Jej istotą jest zobowiązanie się jednej ze stron lub obydwu do zawarcia w przyszłości oznaczonej umowy, np. sprzedaży samochodu.

Odszkodowanie lub kara

Skutkiem prawnym zawarcia umowy przedwstępnej jest możliwość dochodzenia odszkodowania z tytułu niedojścia jej do skutku, a więc niezawarcia umowy przyrzeczonej. Aby jednak takie odszkodowanie uzyskać, trzeba wykazać, że ponieśliśmy konkretną szkodę przez to, że liczyliśmy na zawarcie przyrzeczonej umowy. W praktyce dowiedzenie takiej szkody często sprawia duże kłopoty, dlatego też warto pomyśleć o tym zawczasu i w treści umowy przedwstępnej zawrzeć karę umowną za niedojście do transakcji. Jeżeli taki zapis znajdzie się w umowie, będziemy zwolnieni z obowiązku dowodzenia naszej szkody.
Drugim skutkiem prawnym wynikającym z zawarcia umowy przedwstępnej jest prawo do dochodzenia zawarcia umowy przyrzeczonej. Tak więc jeżeli kontrahent uchyla się od tego obowiązku, można wystąpić do sądu z powództwem. Wyrok sądu zastąpi wówczas oświadczenie woli strony, która nie wykonała zobowiązania wynikającego z umowy przedwstępnej. Należy jednak pamiętać, że ta możliwość występuje jedynie wówczas, gdy umowa przedwstępna spełnia warunki, od których zależy ważność umowy przyrzeczonej. W szczególności chodzi tutaj o formę umowy.

Forma umowy

Tak więc dla przykładu – jeżeli umowa przedwstępna sprzedaży nieruchomości została zawarta w zwykłej formie pisemnej, to nie można dochodzić zawarcia umowy przyrzeczonej. Jest tak, ponieważ do ważności umowy sprzedaży nieruchomości przepisy prawa wymagają, aby zawarta została w formie aktu notarialnego. Tak więc umowa przedwstępna sprzedaży nieruchomości również powinna mieć taką formę. W przeciwnym wypadku będzie można na jej podstawie dochodzić jedynie odszkodowania.
Należy pamiętać, że roszczenia z tytułu umowy przedwstępnej przedawniają się z upływem roku od dnia, w którym umowa przyrzeczona miała być zawarta. Tak więc jeżeli strony umówiły się, że umowę sprzedaży nieruchomości zawrą 3 maja 2001 roku, to roszczeń można skutecznie dochodzić do 3 maja 2002 roku. Dotyczy to zarówno odszkodowania, jak i dochodzenia zawarcia umowy przyrzeczonej.
Warto dodać, że jeżeli strona dochodziła swoich praw przed sądem w drodze powództwa o wykonanie umowy ostatecznej, a sąd oddalił powództwo, termin dochodzenia roszczeń z tytułu umowy przedwstępnej minie po upływie roku od dnia, w którym orzeczenie stało się prawomocne.
Ważne!
Umowę przedwstępną należy każdorazowo dostosowywać do charakteru konkretnej transakcji, do której dokonania nas ona zobowiązuje. Co innego bowiem jest istotne przy umowie przyrzeczenia sprzedaży samochodu, a co innego przy umowie, która zobowiązuje do sprzedania nieruchomości
Podstawa prawna
Art. 389 – 390 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. z 1964 r. nr 16, poz. 93 z późn. zm.).