"To ważne nowe uprawnienia, pokazujące, że Polska poważnie traktuje sprawy najmłodszych obywateli. Już nie zastanawiamy się, czy dziecko to obywatel, człowiek - wiemy, że tak jest i wzmacniamy systemowo jego ochronę" - powiedział PAP Michalak.
Znowelizowana ustawa o Rzeczniku Praw Dziecka uprawnia go do udziału w postępowaniach przed Trybunałem Konstytucyjnym, wszczętych na podstawie wniosku Rzecznika Praw Obywatelskich lub w sprawach skargi konstytucyjnej, dotyczących praw dziecka. RPD może też brać udział w tych postępowaniach.
RPD ma też możliwość występowania do Sądu Najwyższego z wnioskami w sprawie rozstrzygnięcia rozbieżności prawnych dotyczących praw dziecka, wnosić kasację albo skargę kasacyjną od prawomocnego orzeczenia. Może też brać udział w toczącym się już postępowaniu w sprawach nieletnich, na prawach przysługujących prokuratorowi.
Po przeanalizowaniu dokumentów znajdujących się w aktach sądowych - w przypadku stwierdzenia naruszenia praw i interesów małoletnich oraz wyczerpania innych środków prawnych - Rzecznik będzie mógł skorzystać z nadzwyczajnego środka odwoławczego, jakim jest kasacja lub skarga kasacyjna. Gdy stwierdzi rozbieżności w wykładni prawa, będzie mógł skierować zapytanie do Sądu Najwyższego z prośbą o interpretację.
"W chwili obecnej trudno określić, ile razy w roku RPD skorzysta z nowych uprawnień, to zostanie zamieszczone w informacji rocznej po podliczeniu statystyk okresu sprawozdawczego. Jedno jest pewne - obecnie RPD jest ustawowo silnym konstytucyjnym organem kontroli państwa, co - jestem przekonany - wpłynie pozytywnie na jakość podejmowanych działań" - mówi Michalak.
Do ustawy wpisano też obowiązek promocji i upowszechniania praw dziecka.
"Prawa dziecka są niezwykle ważną, moim zdaniem najważniejszą, kategorią praw człowieka, stąd należy o nich przypominać i egzekwować - od wszystkich - ich przestrzeganie. Dziecko wychowywane w duchu podmiotowości i szacunku, to samo będzie czynić już jako osoba dorosła względem innych ludzi" - podkreślił Rzecznik.
Poprzednia nowelizacja ustawy o RPD miała miejsce w październiku 2008 r.; wyposażyła rzecznika m.in. w uprawnienia do wszczęcia postępowania w sprawach cywilnych i administracyjnych oraz brania w nich udziału na prawach przysługujących prokuratorowi, wystąpienia do właściwych organów o wszczęcie postępowania przygotowawczego oraz do wystąpienia z wnioskiem o ukaranie w sprawach o wykroczenia oraz zaskarżenia decyzji administracyjnej. Uprawniła także RPD do zbadania każdej sprawy na miejscu, nawet bez uprzedzenia. Instytucje, do których zwróci się rzecznik, są zobowiązane do udzielenia informacji w terminie najdalej 30 dni.
Ustawę, powołującą urząd RPD, Sejm przyjął w styczniu 2000 r.