Jednostki samorządu terytorialnego mogą same prowadzić działalność telekomunikacyjną i budować w ramach zadań własnych sieci szerokopasmowego internetu dla mieszkańców.
Do 2013 r. Polska może wydać ponad 1,5 mld euro ze środków unijnych na inwestycje związane ze społeczeństwem informacyjnym. Sprzyjają im w tym obowiązujące od niedawna przepisy, które pozwalają gminom i innym jednostkom na samodzielne prowadzenie działalności telekomunikacyjnej i dostarczanie szerokopasmowego internetu dla mieszkańców. Realizacja tego zadania powinna stać się w najbliższym czasie priorytetem dla każdego samorządu. Zgodnie z unijnymi wytycznymi w 2015 r. wszyscy polscy obywatele powinni mieć dostęp do internetu tak jak do wody czy gazu.

Nowe zadania gmin

Działalność telekomunikacyjna i budowa sieci internetowych może stanowić zadanie własne każdej jednostki samorządu terytorialnego. Do ich rozpoczęcia jest konieczna przede wszystkim uchwała organu stanowiącego jednostki samorządu, a więc odpowiednio rady gminy, rady powiatu czy sejmiku województwa. Dodatkowo władze samorządowe muszą ogłosić informację o podjęciu działalności telekomunikacyjnej w Biuletynie Informacji Publicznej na swojej stronie internetowej oraz przekazać ją prezesowi Urzędu Komunikacji Elektronicznej (UKE). Informacja musi zawierać opis przedsięwzięcia oraz uzasadnienie, w którym samorząd wykaże, że działalność ta nie zakłóca konkurencji na lokalnym rynku telekomunikacyjnym. Jednostka samorządu ma obowiązek wykazać także, że zachowa kompatybilność z innymi sieciami telekomunikacyjnymi tworzonymi przez podmioty publiczne lub finansowanymi ze środków publicznych. Taka działalność może być podejmowana przez jednostkę samorządu terytorialnego zarówno w formie niewyodrębnionej w ramach jej osobowości prawnej, jak i w formach przewidzianych w ustawie o gospodarce komunalnej.

Finansowanie działalności

Działalność jednostki samorządu terytorialnego w sektorze telekomunikacyjnym należy do jej zadań własnych. Zadania powinny być finansowane również ze środków własnych, a w szczególności przychodów z opłat adiacenckich. Innym źródłem finansowania będą dotacje celowe budżetu państwa, np. z art. 20a ustawy z 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (Dz.U. z 2009 r. nr 84, poz. 712), oraz środki z funduszy wspólnotowych.
Przed rozpoczęciem działalności telekomunikacyjnej jednostka samorządu może (ale nie musi) zasięgnąć opinii prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej. Możliwość taka jest przewidziana na wypadek, gdyby władze samorządowe miały wątpliwości co do spełniania warunków świadczenia usług lub chciałyby ustalić optymalny model prowadzenia działalności telekomunikacyjnej.
Po złożeniu wniosku prezes UKE ma trzy miesiące na przedstawienie opinii. Pismo podlega opłacie, która stanowi dochód budżetu państwa. O jej wysokości decyduje specjalne rozporządzenie ministra właściwego do spraw łączności.
Jednostki samorządu, które zdecydują się na podjęcie działalności telekomunikacyjnej, muszą wykonywać ją na zasadach, które obowiązują innych przedsiębiorców działających w tej branży. Oznacza to, że takie gminy, powiaty i województwa powinny przede wszystkim stosować się do zapisów ustawy – Prawo telekomunikacyjne. Prowadzenie działalności telekomunikacyjnej przez gminę, powiat lub województwo w formie niewyodrębnionej w ramach jej osobowości prawnej wymaga uzyskania wpisu do rejestru przedsiębiorców telekomunikacyjnych.

Usługi dla mieszkańców

Nowe uregulowania przewidują, że samorząd może świadczyć usługi telekomunikacyjne użytkownikom końcowym, a więc samym mieszkańcom. Jest to jednak możliwe, dopiero gdy zostanie stwierdzone niezaspokojone przez inicjatywy lokalnych przedsiębiorców zapotrzebowanie na internet. Oznacza to, że działalność podejmowana przez samorządy musi być proporcjonalna i niedyskryminująca, tak by nie naruszyć zasad uczciwej konkurencji na lokalnym rynku usług telekomunikacyjnych.
Stosowanie się do takich ograniczeń nie zawsze jest jednak obowiązkowe. Są one wyłączone z wyżej wymienionych warunków w przypadku świadczenia usług na potrzeby organów administracji publicznej, państwowych lub samorządowych jednostek organizacyjnych oraz podmiotów publicznych, a także w przypadku usług telekomunikacyjnych świadczonych wyłącznie w miejscach publicznych poprzez ogólne punkty dostępu do internetu. Świadczenie usług telekomunikacyjnych na rzecz mieszkańców może w wyjątkowych sytuacjach odbywać się bezpłatnie lub po obniżonych cenach.

Dostęp bez ograniczeń

Samorządy, które zdecydują się na dostarczanie dostępu do internetu swoim mieszkańcom, mogą liczyć na ułatwienia w budowie własnej sieci. Przepisy nakładają na operatora publicznej sieci telekomunikacyjnej obowiązek zapewnienia możliwości dostępu telekomunikacyjnego, w tym użytkowania elementów sieci oraz udogodnień towarzyszących, do swojej sieci telekomunikacyjnej.
Gminy i inne samorządy nie mogą być jednak traktowane dzięki temu w sposób wyjątkowy. Same mają także obowiązek umożliwienia zainteresowanym przedsiębiorcom telekomunikacyjnym dostępu telekomunikacyjnego. Jednostka samorządu terytorialnego, która świadczy usługi na rzecz użytkowników końcowych, jest obowiązana dodatkowo na wniosek przedsiębiorcy telekomunikacyjnego zapewnić mu dostęp telekomunikacyjny umożliwiający sporządzenie przez tego przedsiębiorcę konkurencyjnej oferty dla użytkowników końcowych.
Zakres działalności telekomunikacyjnej samorządu
Jednostka samorządu terytorialnego może w celu zaspokajania zbiorowych potrzeb wspólnoty samorządowej:
● budować lub eksploatować infrastrukturę telekomunikacyjną i sieci telekomunikacyjne,
● nabywać prawa do infrastruktury telekomunikacyjnej i sieci telekomunikacyjnych,
● dostarczać sieci telekomunikacyjne lub zapewniać dostęp do infrastruktury telekomunikacyjnej,
● świadczyć, z wykorzystaniem posiadanej infrastruktury telekomunikacyjnej i sieci telekomunikacyjnych, usługi na rzecz przedsiębiorców telekomunikacyjnych, podmiotów publicznych i użytkowników końcowych.
Podstawa prawna
Ustawa z 7 maja 2010 r. o wspieraniu rozwoju usług i sieci telekomunikacyjnych (Dz.U. z 2010 r. nr 106, poz. 675).
Rozporządzenie ministra infrastruktury z 25 czerwca 2010 r. w sprawie wysokości opłaty za wniosek o opinię Prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej dotyczącą wykonywania przez jednostkę samorządu terytorialnego działalności w zakresie telekomunikacji (Dz.U. z 2010 r. nr 118, poz. 796).