Możliwe jest wpisanie w księdze wieczystej zakazu zbywania nieruchomości nawet wówczas, gdy majątek nie należy już do podejrzanego.
Zgodnie z kodeksem postępowania karnego zabezpieczenie ściągalności orzeczonych grzywien może nastąpić wyłącznie na mieniu należącym do oskarżonego. Ale od tej zasady istnieją wyjątki.
Prokurator, chcąc zabezpieczyć majątek podejrzanego na wypadek orzeczenia wobec niego grzywny, wystąpił z wnioskiem o wpis w księdze wieczystej zakazu zbywania nieruchomości, należącej do innej osoby. Taki wpis jest możliwy, gdy okoliczności wskazują na duże prawdopodobieństwo, że sprawca przeniósł na inną osobę mienie stanowiące korzyść uzyskaną z popełnionego przestępstwa skarbowego.
Zgodnie z przepisami procedury karnej zabezpieczenie grożącej kary grzywny może nastąpić wyłącznie na mieniu oskarżonego. Następuje ono na podstawie postanowienia sądu, a w ramach toczącego się postępowania przygotowawczego na podstawie postanowienia prokuratora. Zabezpieczenie może polegać m.in. na ustanowieniu zakazu zbywania i obciążania nieruchomości. Zakaz ten podlega ujawnieniu w księdze wieczystej, a w razie jej braku, w zbiorze złożonych dokumentów (art. 292 par. 2 kodeksu postępowania karnego).

Domniemanie prawne

Osoba podejrzana o popełnienie przestępstwa skarbowego, obawiając się wysokich kar, może próbować ukryć lub pozbyć się majątku, który zdobyła w wyniku popełnienia przestępstwa. W takiej sytuacji art. 33 par. 3 kodeksu karnego skarbowego umożliwia zastosowanie zabezpieczenia. Z przepisu tego wynika, że jeżeli okoliczności sprawy wskazują na duże prawdopodobieństwo, że sprawca przestępstwa skarbowego przeniósł na inną osobę mienie stanowiące korzyść majątkową uzyskaną z popełnienia przestępstwa skarbowego, uważa się, że rzeczy będące w posiadaniu tej osoby oraz przysługujące jej prawa majątkowe należą do sprawcy, chyba że zainteresowana osoba przedstawi dowód zgodnego z prawem ich uzyskania. Na tej podstawie możliwe jest ustalenie, iż rzeczy będące w samoistnym posiadaniu osoby innej niż sprawca oraz przysługujące mu prawa majątkowe należą w istocie do sprawcy (choć nie jest już on ich właścicielem w znaczeniu cywilnoprawnym). Umożliwia to zastosowanie i skuteczne wykonanie zabezpieczenia majątkowego w odniesieniu do korzyści majątkowych uzyskanych z popełnienia przestępstwa.

Inny właściciel

Sprawą wpisania w księdze wieczystej zakazu zbywania i obciążania nieruchomości, na podstawie postanowienia prokuratora opartego na powyższym domniemaniu, zajął się w maju 2010 roku Sąd Najwyższy (sygn. akt III CZP 33/10). Mężczyzna, w stosunku do którego toczy się postępowanie karne skarbowe, obawiając się wysokiej grzywny, przeniósł na swoją znajomą wpłaty, dokonane na poczet zakupu nieruchomości podczas podpisania umowy przedwstępnej. Kobieta podpisała umowę ostateczną i została wpisana jako właścicielka w księdze wieczystej. Prokurator chcąc zabezpieczyć majątek podejrzanego, wystąpił z wnioskiem o wpis w tej księdze wieczystej zakazu zbywania i obciążania nieruchomości.

Podstawa zakazu

Sąd pierwszej instancji oddalił jego wniosek. Prokurator w apelacji wyjaśniał, że nieruchomość faktycznie należy do podejrzanego, ponieważ środki przeznaczone na jej zakup pochodziły z przestępstwa, a uczestniczka postępowania nie obaliła domniemania z art. 33 par. 3 k.k.s. Sąd okręgowy, do którego trafiła sprawa, skierował pytanie prawne do Sądu Najwyższego. W odpowiedzi sędziowie SN stwierdzili, że postanowienie prokuratora o ustanowieniu zakazu zbywania i obciążania nieruchomości stanowi podstawę ujawnienia tego zakazu w księdze wieczystej prowadzonej dla nieruchomości, której właściciel nie obalił domniemania.
PRZYKŁAD
Jak się bronić przed wpisem zakazu zbywania w księdze wieczystej
Właściciel nieruchomości może uchronić się przed wpisaniem w księdze wiecznej zakazu zbywania lub obciążania działki, jeśli taki wpis ma zabezpieczyć zapłatę grzywny przez poprzedniego właściciela, podejrzanego o popełnienie przestępstwa skarbowego. W tym celu zainteresowany powinien wykazać, że do nabycia nieruchomości doszło zgodnie z prawem. Dowodem może być np. umowa kupna-sprzedaży, której sfinansowanie nastąpiło z kredytu zaciągniętego przez kupującego.
PODSTAWA PRAWNA
Ustawa z 10 września 1999 r. – Kodeks karny skarbowy (t.j. Dz.U z 2007 r. nr 111, poz. 765 ze zm.).