W Sejmie trwają prace nad przepisami umożliwiającymi gminie wynajmowanie tymczasowych pomieszczeń osobom eksmitowanym.
W przygotowanym przez Senat projekcie nowelizacji ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie kodeksu cywilnego zaproponowano, aby gmina zapewniała lokale socjalne i zamienne i wskazywała tymczasowe pomieszczenia.
Umowa o odpłatne używanie takiego tymczasowego pomieszczenia zostanie zawarta na czas oznaczony, nie dłuższy niż 12 miesięcy. Inne lokale niż socjalne oraz pomieszczenia tymczasowe gmina będzie mogła wynajmować tylko na czas nieoznaczony.

Eksmisja tylko na papierze

Wprowadzenie tych zmian ułatwi właścicielom mieszkań pozbywanie się uciążliwych lokatorów. Obecnie nie jest trudno uzyskać orzeczenie sądu w sprawie eksmisji. Wystarczy udowodnić, że lokator zalega z terminowym płaceniem czynszu, urządza awantury, zakłóca spokój w budynku i w ten sposób czyni uciążliwym korzystanie przez innych najemców z ich mieszkań. Sąd orzeknie o eksmisji również w stosunku do lokatora, który zajmuje lokal bez ważnej umowy najmu albo decyzji administracyjnej, np. gdy okres, na który został wynajęty, już upłynął, lub po śmierci najemcy, który miał decyzję o przydziale mieszkania, w mieszkaniu pozostały osoby niemające żadnych uprawnień do wstąpienia w stosunek najmu.
Problemy zaczynają się w momencie wykonywania wyroku eksmisyjnego. Coraz częściej właściciele mieszkań, którzy uzyskali w sądzie taki wyrok, nie mogą się pozbyć uciążliwego lokatora. Argument przeciw eksmisji brzmi zwykle tak: dokąd pójdzie eksmitowany?
Prowadząc egzekucję na podstawie tytułu wykonawczego nakazującego dłużnikowi opróżnienie mieszkania, komornik ma bowiem prawo wstrzymać się z wyprowadzeniem go stamtąd. Przepis art. 1046 par. 4 kodeksu postępowania cywilnego umożliwia komornikowi takie działanie w przypadkach, gdy z tytułu wykonawczego nie wynika prawo dłużnika do lokalu socjalnego lub zamiennego. Komornik wstrzymuje opróżnienie lokalu do czasu, gdy gmina wskaże eksmitowanemu tymczasowe pomieszczenie albo on sam je znajdzie.



Brakuje mieszkań

W gminach brakuje mieszkań, do których można byłoby przeprowadzić osoby, przeciwko którym komornik prowadzi egzekucję. Samorządy tłumaczą się zbyt małym zasobem mieszkaniowym na zabezpieczenie potrzeb tych osób. Właściciel, który chce opróżnić mieszkanie zajmowane przez uciążliwego lokatora, najczęściej nie dysponuje wolnym pomieszczeniem, które mógłby przeznaczyć dla niego. Dlatego potrzebna jest zmiana przepisów ustawy z 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy oraz o zmianie kodeksu cywilnego (t.j. Dz.U. z 2005 r. nr 31, poz. 266 z późn. zm.) i określenie w niej obowiązków gminy związanych ze wskazaniem tymczasowego pomieszczenia dla osoby eksmitowanej, o którym jest mowa w art. 1046 par. 4 kodeksu postępowania cywilnego.

Pomieszczenie tymczasowe

Na taką konieczność zwrócił uwagę m.in. Trybunał Konstytucyjny w postanowieniu sygnalizacyjnym z 4 marca 2008 r., wydanym w sprawie o sygn. akt S 2/08. Trybunał Konstytucyjny wskazał też kilka uchybień legislacyjnych związanych z określeniem obowiązków gminy związanych z dostarczaniem pomieszczenia tymczasowego. Trybunał uznał, że sprawy tej nie powinny regulować przepisy procedury cywilnej, ale ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie kodeksu cywilnego. Zdaniem trybunału przepisy tej ustawy nie normują przypadków dostarczania pomieszczenia tymczasowego osobom eksmitowanym, w stosunku do których sąd nie orzekł o prawie do lokalu socjalnego lub zamiennego.
Obowiązujące przepisy nie wskazują też, na jaki czas powinny być udostępniane tymczasowe pomieszczenia tym osobom.
Trybunał Konstytucyjny dopatrzył się nieścisłości w przepisach, bo gmina może wynajmować mieszkania wyłącznie na czas nieoznaczony, a tymczasowe pomieszczenia powinny być udostępniane osobom eksmitowanym tylko na czas oznaczony.