Gmina jako jednostka samorządu terytorialnego odpowiada za działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej. W przypadku gdy jej działalność ma charakter niewładczy, gmina za wyrządzoną szkodę ponosi odpowiedzialność według przepisów o odpowiedzialności kontraktowej lub deliktowej przewidzianej w kodeksie cywilnym.
Za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej ponosi odpowiedzialność Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego albo inna osoba prawna wykonująca tę władzę z mocy prawa (art. 417 k.c.). Przepis ten jest konkretyzacją konstytucyjnej zasady określonej w art. 77 ust. 1 Konstytucji RP.
Powyższe uregulowania przewidują odpowiedzialność deliktową jednostek samorządowych, czyli za czyny niedozwolone. Prawo cywilne przewiduje jeszcze inny rodzaj odpowiedzialności, tzn. kontraktową. Rozróżnienie to przeprowadza się w zależności od źródła powstania zobowiązania. W pierwszym przypadku jest nim czyn niedozwolony, w drugim natomiast niewykonanie lub nienależyte wykonanie umowy.

Zasady odpowiedzialności

Pierwszą przesłanką odpowiedzialności jednostki samorządowej za czyny niedozwolone jest wystąpienie szkody. Przepis art. 417 k.c. nie definiuje tego pojęcia. Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego wyrażonym w wyroku z 4 grudnia 2001 r. (SK 18/2000, OTK 2001/8/256) pojęcie szkody powinno być rozumiane w sposób przyjęty na gruncie prawa cywilnego, zwłaszcza zaś art. 361 k.c.
Zgodnie powyższym przepisem podmioty ponoszą odpowiedzialność wyłącznie za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła (adekwatny związek przyczynowy – art. 361 par. 1 k.c.).
Naprawienie szkody obejmuje straty oraz utracone korzyści, które poszkodowany mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono (art. 361 par. 2 k.c.).
W konsekwencji należy przyjąć, że chodzi tu o każdy uszczerbek w prawnie chronionych dobrach danego podmiotu, zarówno o charakterze majątkowym, jak i niemajątkowym. Nie można zatem wykluczyć odpowiedzialności władzy publicznej z tytułu naruszenia dóbr osobistych obywatela, w tym także możliwości podniesienia przez pokrzywdzonego roszczeń z tytułu zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę niemajątkową (por. art. 445 oraz art. 448 k.c.).
To jest tylko część artykułu, zobacz pełną treść w e-wydaniu Dziennika Gazety Prawnej: Samorząd ponosi odpowiedzialność cywilną za bezprawne działania własnych organów.
W pełnej wersji artykułu dowiesz się więcej na temat:

- Pojęcia władzy publicznej
- Organu samorządowego
- Zadań zleconych
- Bezprawności działania
- Decyzji niezgodnej z prawem
- Przewlekłości postępowania