Wnioski o wyjaśnienia postanowień sformułowanych w specyfikacji istotnych warunków zamówienia zostały przeniesione na wcześniejszą fazę postępowania. Ma to zapewnić zamawiającym, w tym również samorządom, więcej czasu na przygotowanie wyjaśnień, a wykonawcom na ich uwzględnienie w ofertach. W efekcie ma to przyśpieszyć proces udzielania dużych zamówień infrastrukturalnych.
Przeciwdziałanie skutkom spowolnienia gospodarczego, w tym utracie płynności finansowej przez firmy ubiegające się o publiczne kontrakty – to główny cel obowiązującej już nowelizacji prawa zamówień publicznych (dalej p.z.p.). Nowe przepisy przewidują zaliczki dla wykonawców, wcześniejsze zwalnianie wadiów oraz korzystanie przez wykonawców z doświadczenia i potencjału innych firm. Nowe przepisy jednoznacznie dopuszczają zaliczki na poczet wynagrodzenia wykonawcy (dodany art. 151a p.z.p.). Przy czym rozróżniono zasady udzielania zaliczek w zależności od statusu zamawiającego. Na innych zasadach mogą udzielać zaliczek samorządy, a na innych pozostali zamawiający, np. z sektora rządowego.
Jednostki samorządu terytorialnego i ich związki oraz inne jednostki sektora finansów publicznych, dla których organem założycielskim lub nadzorującym jest jednostka samorządu terytorialnego, mogą udzielać zaliczek na wszystkie rodzaje zamówień, tj. na roboty budowlane, dostawy lub usługi niezależnie od źródeł finansowania zamówienia. Pozostali zamawiający (niebędący jednostkami samorządu terytorialnego) mogą udzielać zaliczek na roboty budowlane lub na wszystkie kategorie zamówień (roboty, dostawy, usługi), gdy zamówienie jest finansowane ze środków unijnych lub niepodlegających zwrotowi środków zagranicznych, w tym pochodzących z krajów zrzeszonych w EFTA. Niezależnie od tego w przypadku wszystkich zamawiających warunkiem udzielenia zaliczki jest wpisanie możliwości zaliczkowania w ogłoszeniu lub specyfikacji istotnych warunków zamówienia. Wszystkich zamawiających dotyczy również ograniczenie, z którego wynika, że nie można udzielić zaliczki, jeśli wykonawcę wybrano w trybie negocjacji bez ogłoszenia lub z wolnej ręki (art. 151a ust. 3 p.z.p.). Umożliwienie zaliczkowania jest niewątpliwie korzystne dla wykonawców w okresie spowolnienia gospodarczego i będących jego konsekwencją zatorów płatniczych. Należy jednak zwrócić uwagę na to, że udzielenie zaliczki jest fakultatywne i zależy od woli zamawiającego – jednostki samorządu terytorialnego. Ponadto zaliczka jest rodzajem kredytowania wykonawcy, a np. jednostki samorządu terytorialnego przy dużych inwestycjach infrastrukturalnych same posiłkują się kredytem i zamawiający musi dokonać analizy płynności finansowej na etapie przygotowania postępowania.
Można też zadać pytanie, jak często zamawiający będą korzystać z innego fakultatywnego przepisu – zmienionego art. 22 ust. 2 p.z.p., który umożliwia zastrzeżenie w ogłoszeniu, że o zamówienie mogą się ubiegać wyłącznie wykonawcy, u których ponad 50 proc. pracowników to osoby niepełnosprawne. Celem takiego zapisu jest wyrównanie szans wykonawców zatrudniających osoby niepełnosprawne w ubieganiu się o publiczne kontrakty, ale stosowanie tego przepisu przez zamawiających oznacza de facto zawężenie grona oferentów.

Wadia wrócą wcześniej

Nowe przepisy dotyczące wadium są obligatoryjne. Nie ma więc wątpliwości, czy będą stosowane. Zasady zatrzymywania wadium nie ulegają zmianie. Zmodyfikowano natomiast przepisy dotyczące jego zwrotu. Ustawodawca chciał pomóc wykonawcom w zachowaniu płynności i umożliwić im szybsze uczestnictwo w kolejnych postępowaniach. W konsekwencji uznał za niecelowe przetrzymywanie zabezpieczenia finansowego wykonawców, których ofert nie wybrano do chwili zawarcia umowy przez podmiot, który wygrał w postępowaniu przetargowym. Zgodnie z nowym brzmieniem art. 46 ust. 1 p.z.p. zamawiający zwróci wadium wszystkim wykonawcom niezwłocznie po wyborze oferty najkorzystniejszej lub unieważnieniu postępowania, z wyjątkiem wykonawcy, którego ofertę wybrał. W rezultacie ww. zmiany nową treść otrzymał też art. 85 ust. 4 p.z.p., zgodnie z którym obowiązek wniesienia nowego wadium lub jego przedłużenia w związku z przedłużeniem terminu związania ofertą dotyczy wyłącznie wykonawcy, którego ofertę uznano za najkorzystniejszą.

Warunki udziału

Zmieniły się również warunki udziału w postępowaniu (art. 22 ust. 1 p.z.p.) od przesłanek wykluczenia z niego wykonawców (art. 24 ust. 1 i 2 p.z.p.). Zgodnie z nowymi przepisami zamawiający jest zobowiązany do sformułowania opisu metody oceny spełniania warunków udziału w postępowaniu w sposób związany i proporcjonalny z przedmiotem zamówienia. Dodatkowo musi zamieścić go w ogłoszeniu o zamówieniu lub w zaproszeniu do negocjacji w przypadku trybów niewymagających publikacji ogłoszenia (art. 22 ust. 3 p.z.p.).
W wyniku nowelizacji doprecyzowano również prze-pisy dotyczące momentu, w którym wykonawca potwierdza spełnianie warunków udziału w postępowaniu (art. 26 ust. 2a p.z.p.) i co niezwykle istotne został uelastyczniony sposób ich potwierdzania (art. 26 ust. 2b i 2c p.z.p.). W konsekwencji oznacza to, że wykonawca bez zawiązywania konsorcjum może się posiłkować wiedzą, doświadczeniem itd. innych przedsiębiorców.



Mniej czasu na wątpliwości

Nowe przepisy przenoszą także termin wpływu wniosków o wyjaśnienia postanowień sformułowanych w specyfikacji istotnych warunków zamówienia (s.i.w.z.) na wcześniejszą fazę postępowania. Ma to zapewnić zamawiającym więcej czasu na przygotowanie wyjaśnień, a wykonawcom na ich uwzględnienie w ofertach i w efekcie przyśpieszyć proces udzielania dużych zamówień infrastrukturalnych. Nowe brzmienie przepisów oznacza szczegółowe określenie zasad zwracania się przez wykonawców z wnioskami o udzielenie wyjaśnień treści s.i.w.z. oraz ich udzielania przez zamawiających. Zgodnie z nowymi przepisami wykonawcy mogą składać wnioski o wyjaśnienia do końca dnia, w którym upływa połowa wyznaczonego terminu składania ofert. Jednocześnie przedłużenie terminu składania ofert nie będzie powodowało przedłużenia terminu składania wniosków o wyjaśnienie treści s.i.w.z. Dodatkowo zamawiający jest zobowiązany do niezwłocznego udzielania wyjaśnień, zasadniczo nie później niż na sześć dni. Termin ten ulega skróceniu do czterech dni w przetargu ograniczonym oraz negocjacjach z ogłoszeniem (jeżeli zachodzi pilna potrzeba udzielenia zamówienia) albo do dwóch dni. Jeżeli wartość zamówienia jest mniejsza od tzw. progów unijnych – termin na udzielenie wyjaśnień upływa przed zakończeniem składania ofert. W przypadku gdy wykonawca złoży wniosek po upływie omówionych terminów, zamawiający może udzielić wyjaśnień lub pozostawić wniosek bez rozpoznania. Na podobnych zasadach będą rozpatrywane wnioski złożone przez wykonawcę dotyczące wyjaśnienia udzielonych już przez zamawiającego odpowiedzi.

Wyższa opłata sądowa

Omawiana nowelizacja zmieniła też art. 34 w ustawie o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Zgodnie z nimi wnoszący skargę na czynności zamawiającego podjęte w postępowaniu przed otwarciem ofert uiszcza opłatę sądową stałą, równą pięciokrotności wniesionego wpisu od odwołania w sprawie, której skarga dotyczy (art. 34 ust. 1). Jeśli skarga będzie dotyczyła czynności podjętych w postępowaniu po otwarciu ofert, wykonawca będzie zobligowany do wniesienia opłaty stosunkowej w wysokości 5 proc. wartości przedmiotu zamówienia w postępowaniu, którego skarga dotyczy, jednak nie więcej niż 5 mln zł.
Najważniejsze zmiany w zamówieniach publicznych
Nowelizacja przepisów uchyla:
● Artykuł 40 ust. 4 – zniesiono obowiązek zamieszczania ogłoszenia o zamówieniu w dzienniku lub czasopiśmie o zasięgu ogólnopolskim, jeżeli wartość przedmiotu zamówienia na roboty budowlane jest równa lub przekracza wyrażoną w złotych równowartość 20 mln euro, a na dostawy lub usługi 10 mln euro.
● Artykuł 147 ust. 3 i 4 – zniesiono ustawowy nakaz żądania zabezpieczenia należytego wykonania umowy przez zamawiającego.
Podstawa prawna
Ustawa z 5 listopada 2009 r. o zmianie ustawy – Prawo zamówień publicznych oraz ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. nr 206, poz. 1591).