Kara za brak opłaty parkingowej podlega przymusowym ściągnięciu w administracyjnym postępowaniu egzekucyjnym. Gminy mają możliwość dochodzenia zaległych opłat przez pięć lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym opłata powinna zostać uiszczona.
Coraz więcej miast decyduje się na wprowadzenie stref płatnego parkowania w swoich centrach, a do widoku parkometrów muszą się przyzwyczaić się nie tylko kierowcy poruszający się po śródmiejskich ulicach takich aglomeracji jak Warszawa, Łódź czy Wrocław. Specjalne strefy w porach największego ruchu komunikacyjnego organizują dzisiaj nawet kilkunastotysięczne miasta. Pozwala to im na częściowe rozwiązanie problemu braku miejsc parkingowych, jak również uzyskanie dodatkowych dochodów budżetowych.

Ustanowienie płatnej strefy

Strefę płatnego parkowania można ustanowić w każdej gminie, niezależnie od tego, czy posiada ona prawa miejskie. Przepisy ustawy o drogach publicznych nie wykluczają sytuacji, w której obejmowała ona będzie obszar całej gminy lub miasta. Rozwiązania takie nie są jednak stosowane w praktyce i na pewno spotkałyby się ze stanowczym sprzeciwem mieszkańców.
Istotnymi warunkami do zorganizowania stref jest to, że muszą one obejmować drogi publiczne i obszar charakteryzujący się znacznym deficytem miejsc postojowych.
Ustanowienie strefy płatnego parkowania odbywa się poprzez podjęcie stosownej uchwały przez radę gminy (miasta). Jest ona przyjmowana na wniosek wójta (burmistrza, prezydenta miasta) zaopiniowany przez organy zarządzające drogami i ruchem na drogach.
Rada, ustalając strefę płatnego parkowania, musi pamiętać, aby zamieścić w uchwale postanowienia dotyczące wysokości stawek opłaty za parkowanie w strefie. Opłata za pierwszą godzinę parkowania pojazdu samochodowego nie może jednak przekraczać 3 zł. Uchwała powinna dodatkowo określać sposób pobierania opłaty.
Stawki powinny być zróżnicowane, w zależności od miejsca parkowania. Rada może wprowadzić jednocześnie opłaty abonamentowe lub zryczałtowane oraz zerową stawkę opłaty dla niektórych użytkowników drogi, np. osób zamieszkujących strefę.
Opłatę za parkowanie pojazdów samochodowych na drogach publicznych w strefie płatnego parkowania pobiera zarząd drogi, a w przypadku jego braku – zarządca drogi.



Pobieranie opłat dodatkowych

Naturalną konsekwencją ustanowienia strefy płatnego parkowanie jest powstanie obowiązku uiszczania ustalonych opłat za parkowanie znajdujących się w jej obszarze na drogach publicznych. Wielu kierowców nie stosuje się jednak do tego obowiązku. W takiej sytuacji kontrolujący strefę pracownicy miasta zostawiają zawiadomienie o ujawnieniu braku wniesionej opłaty i obowiązku wniesienia opłaty dodatkowej.
Możliwość jej pobierania przewiduje art. 13f ustawy o drogach publicznych. Zastrzega on jednocześnie, że podejmująca uchwalę o wyznaczeniu strefy rada gminy (rada miasta) powinna określić wysokość opłaty dodatkowej oraz sposób jej pobierania. Nie może być ona wyższa niż 50 zł i pobiera ją zarząd drogi, a w przypadku jego braku zarządca drogi.
Zarządcy dróg spotykają się często z zarzutami kierowców odnośnie braku lub nieskutecznego doręczenia zawiadomienia o obowiązku wniesienia dodatkowej opłaty i twierdzą, że powinni dostać je pocztą. Jak podkreślały już niejednokrotnie sądy administracyjne obowiązek uiszczenia opłaty za parkowanie pojazdu (w tym opłaty dodatkowej) powstaje z mocy prawa. Nie ma więc tutaj potrzeby konkretyzacji tego obowiązku w drodze decyzji administracyjnej i po stronie zarządcy drogi nie powstaje obowiązek doręczania właścicielowi pojazdu takiej decyzji. Sporządzane przez inspektora w razie stwierdzenia nieuiszczenia opłaty za postój zawiadomienie dokumentuje jedynie fakt nieuiszczenia opłaty, a zarazem informuje właściciela pojazdu o powstałym obowiązku dokonania opłaty. Zwyczajowe umieszczanie takiej informacji za wycieraczką pojazdu nie narusza jednak konstytucyjnych praw i wolności obywatelskich, w tym zarzutu naruszenia prawa do obrony swych interesów. Właściciel pojazdu ma zagwarantowaną możliwość obrony swoich praw między innymi właśnie poprzez złożenie zarzutu w postępowaniu egzekucyjnym (wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z 24 czerwca 2009 r., sygn. akt IV SA/Po 277/2009).



Dopuszczalna egzekucja

Zgodnie z art. 40d ust. 2 ustawy o drogach publicznych dodatkowa opłata za brak opłaty parkingowej podlega przymusowemu ściągnięciu w trybie określonym w przepisach o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Obowiązek jej wniesienia przedawnia się natomiast z upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym opłata powinna zostać uiszczona. To termin znacznie dłuższy niż przedawnienie w postępowaniu wykroczeniowym. Jeśli w takich sprawach został nałożony mandat (nie jest nim jednak kara za brak opłaty parkingowej), nie podlega on wykonaniu, jeżeli od daty jego uprawomocnienia się upłynęły trzy lata.
Obowiązek uiszczenia opłat za postój w strefie parkowania wynika bezpośrednio z aktów prawa miejscowego. Nie jest konieczne doręczenie wystawionych przez kontrolerów strefy płatnego parkowania raportów stwierdzających brak opłaty za postój pojazdu, by można było przeprowadzić postępowanie egzekucyjne. W razie nieuiszczenia opłaty za parkowanie obowiązek jej uiszczenia obciąża – co do zasady – właściciela pojazdu. Właściciel jest bowiem na ogół korzystającym z drogi, chyba że udowodni, że pojazd użyczył innej osobie. Tak więc to właściciel pojazdu ma przedstawić dowody wskazujące na to, że inne osoby korzystały z pojazdu i nie uiściły wymaganych opłat parkingowych. Takim dowodem nie może być podanie personaliów kilku bądź kilkunastu osób i sugerowanie, iż to organ powinien wskazać, która z nich ponosi odpowiedzialność za brak poniesionej opłaty (wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 9 grudnia 2009 r., sygn. akt I OSK 869/2009). W praktyce oznacza to, że jedynym dowodem na wniesienie opłaty za parkowanie w płatnej strefie miasta jest bilet parkingowy.
Przykład: Strefa płatnego parkowania w Głogowie
Od 1 stycznia 2010 r. w liczącym 68 tys. mieszkańców Głogowie obowiązują płatne strefy parkowania w centrum miasta. Na ulicach znajduje się 30 parkomatów, z których trzeba korzystać w dni powszednie w godz. 10–18. W soboty płatne parkowanie obowiązuje od godz. 10 do 14. Zarządzaniem strefą zajmują się Głogowskie Obiekty Usługowe. W ocenie władz miasta wprowadzenie strefy ma zachęcić mieszkańców do korzystania z usług komunikacji miejskiej i tym samym zmniejszyć natężenie ruchu na ulicach Głogowa.
Zwolnienia z obowiązku ponoszenia opłat parkingowych
Z opłat za parkowanie w płatnej strefie zwolnione są m.in. pojazdy:
● Policji, Inspekcji Transportu Drogowego, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Służby Więziennej, służb ratowniczych,
● zarządów dróg,
● Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, a także sił zbrojnych państw obcych, jeżeli umowa międzynarodowa, której Rzeczpospolita Polska jest stroną, tak stanowi,
● wykorzystywane w ratownictwie lub w przypadku klęski żywiołowej,
● autobusy szkolne przewożące dzieci do szkoły.
Podstawa prawna
Ustawa z 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (Dz.U. z 2007 r. nr 19, poz. 115 z późn. zm.).